Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói về chuyển đổi số trong ngành Tòa án – Tin Công Nghệ

Lời toà soạn: Tại Hội nghị “Chuyển đổi số và định hướng thành lập Tòa án điện tử đáp ứng đòi hỏi cải cách tư pháp” ngày 14/7, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã có bài phát biểu về vai trò chuyển đổi số. VietnamNet xin trân trọng giới thiệu đến bạn đọc toàn văn bài phát biểu.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng nói tới vai trò chuyển đổi số trong ngành tòa án. Ảnh: Đức Huy

Logic thông thường là chúng ta kém thì chúng ta phải đi sau. Nếu vậy thì chúng ta sẽ mãi mãi là người đi sau. Vậy nên, logic đúng phải là, chúng ta kém và do vậy, chúng ta phải đi trước. Sẽ không cần thiết phải đuổi kịp, đi cùng rồi vượt lên nữa mà dẫn đầu ngay từ đầu. Các nước hiện đại thì đang yên ấm trong cái cũ nên sẽ không mặn mà với cái mới. Các nước đang phát triển thì đói khát hơn, nhiều vấn đề hơn, và do vậy, khát khao hơn, nhanh hơn với cái mới, với công nghệ mới. Chỉ có đi trước các nước đã phát triển về cái mới thì chúng ta mới có kỳ vọng thay đổi thứ hạng quốc gia. Cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) đợt thứ tư là cuộc cách mạng về ai dám đi đầu.

CMCN ngày trước như cơ khí hoá, điện khí hoá và tự động hoá thì càng dùng nhiều càng đắt, người dùng càng mua nhiều thì đơn vị sản xuất càng giàu có và công nghệ của họ càng phát triển. Công nghệ số thì ngược lại, càng dùng nhiều thì sẽ càng rẻ, kinh phí trên đầu người sẽ tiệm cận 0. Công nghệ số, nền tảng số càng dùng nhiều thì sẽ càng thông minh vì dữ liệu nhiều lên. Người dùng quyết định sự đi lên công nghệ nhiều hơn là người sáng tạo ra sức nghệ. Bởi vậy, nếu tòa án dẫn đầu về ứng dụng công nghệ mới, đi đầu về dùng các nền tảng số mới thì tòa án sẽ sáng dạ hơn, các công nghệ sẽ được hoàn thiện tại tòa án thay vì tại những nước chào đời sức nghệ gốc. Trong lịch sử phát triển của loài người vậy đây là lần trước mắt người dùng công nghệ lại góp phần chính trong phát triển công nghệ.

Khi một cuộc CMCN mới diễn ra thì rất nhiều việc khó lại dễ làm. Bây giờ thì vấn đề khó lại cực dễ làm, việc dễ lại khó làm. Việc khó thì phải tìm cách tiếp cận mới, phải dùng công nghệ mới và vì thế mà dễ làm. Việc dễ thì vẫn theo phương pháp cũ và vì vậy và lại khó làm. Thời kỳ CMCN 4.0 và công nghệ số thì người chỉ đạo nào hơi mơ mộng, khát vọng lớn và ‘máu me’ thì sẽ có cơ hội thành công lớn hơn.

Người chỉ huy tập trung vào vấn đề đặt ra mục tiêu, đặt ra bài toán, tức là nói rõ mình muốn gì, nói rõ với con số chi phí chi ra thế này thì giá trị đem về phải là gì. Không cần quan tâm nhiều đến việc làm như thế nào. Làm như thế nào, công nghệ gì, biện pháp nào là việc của doanh nghiệp. Giao việc cho doanh nghiệp là giúp doanh nghiệp phát triển. Giải được bài toán của tòa án một cách hiệu quả là giúp tòa án phát triển. Cả tòa án và doanh nghiệp đều phát triển. Nhưng đầu tiên vẫn bắt buộc phải là xuất phát từ tầm nhìn của lãnh đạo tòa án, từ việc chỉ đạo tòa án đặt ra bài toán đúng.

Kỷ nguyên số hoá đã bước vào thời kì ba. Giai đoạn 1 là số hoá thông tin. Thí dụ của nó là văn bản giấy thì được số hoá và lưu trữ, xử lý trên máy tính. Giai đoạn hai là số hoá quy trình, số hoá từng chức năng theo phía dọc, còn xem là ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT). Thí dụ của nó là phần mềm quản trị nhân lực. Giai đoạn ba là số hoá tổ chức, là số hoá theo hướng ngang, là đưa toàn bộ hoạt động của tổ chức lên môi trường số, là thay đổi cách vận hành của tổ chức, còn gọi là chuyển đổi số. Thí dụ của nó là không còn việc cấp dưới báo cáo cấp trên, cấp trên muốn có tin tức gì, phân tích gì thì dùng ứng dụng để khai thác kho dữ liệu của tổ chức.

Chuyển đổi số ở Việt Nam có sự khác biệt. Vì nhiều việc của thời kì một, giai đoạn hai vẫn chưa xong. Nhưng không cần thiết phải xong thời kì một mới đến hai rồi mới đến ba, mà là ba trong một luôn. Đặc điểm lớn số 1 của chuyển đổi số ở Việt Nam là ba trong một. Thực hiện chuyển đổi số cả tổ chức cùng với việc số hoá dữ liệu (thí dụ như số hoá các án lệ), cùng theo với việc số hoá quy trình (thí dụ như số hoá công tác tổ chức cán bộ, tài chính kế toán). Ba trong một cùng theo với việc sử dụng những công nghệ số mới nhất sẽ hỗ trợ cho công cuộc chuyển đổi số nhanh hơn và rẻ hơn. Cái may mắn của toà án là thời kì một và hai chưa làm được không ít và vì thế mà có cơ hội phần mềm những nền tảng số hiện đại nhất để đẩy nhanh chuyển đổi số.

Chuyển đổi số thì 70% là quyết tâm chính trị, là quyết liệt tiến hành của chỉ đạo toà án, là tri thức của hệ thống toà án. Công nghệ chỉ chiếm 30%. Chuyển đổi số là máy tính thay lao động trí óc. Chúng ta phải dạy cho máy tính trước về trí thức của chúng ta rồi máy tính sẽ tự học tiếp dựa trên dữ liệu mới. Có tức là sự thông minh của máy tính thì trước mắt là do học thức của toà án. Những người xuất sắc nhất của toà án bắt buộc phải tham dự cùng theo với các người làm công nghệ để đưa trí thức vào hệ thống. Và tiếp theo, toà án càng dùng nhiều thì hệ thống sẽ càng sáng dạ lên. Tóm lại là: Lãnh đạo thì kiên tâm làm; chuyên viên thì chuyển giao tri thức; doanh nghiệp công nghệ thì tạo nên nền tảng số; cán bộ công chức thì làm việc trên nền tảng số.

Chuyển đổi số là để xử lý bài toán rất nan giải hiện nay là: Chúng ta vẫn thi hành việc hybrid, nghĩa là nửa trên máy tính, nửa ngoài máy tính. Và vì thế không dễ kiểm soát hoạt động của nhân viên. Nếu làm bằng giấy cả 100% thì dễ khống chế hơn là nửa này nửa kia. Và vì vậy, trọng trách của chuyển đổi số là đưa mọi hoạt động lên môi trường số. Nhân viên sẽ khiến việc chỉ trên một môi trường duy nhất, hoàn thành thời kì hàng chục năm qua là nửa này nửa kia.

Giai đoạn 2, giai đoạn ứng dụng CNTT, là số hoá các quy trình. Trong một tổ chức thì có quy trình đã số hoá, có quy trình chưa, các quy trình đã số hoá hết thì lại không có liên kết ngang. Và vì vậy mà dẫn đến nửa này nửa kia. Chuyển đổi số là để hoàn thành thời kì hybrid này. Sứ mệnh của nó là vậy.

Chúng ta đang chuyển từ toàn cầu thực vào toàn cầu online. Những gì chúng ta đang làm trong thế giới thực thì sẽ được một phiên bản như vậy trên môi trường số. Việc đầu tiên sẽ là toà án online. Việc này thì không khó vì nhiều nước đã làm, thời gian giải quyết vụ án giảm được 50%, vì không tiếp xúc nên cơ hội đưa, nhận đút lót cũng giảm. Toà án có thể bắt đầu bằng việc thí điểm. Nền tảng số để phục vụ cho vấn đề này thì doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam cũng có thể có thể phát triển.

Người Việt chúng ta thì ứng biến nhanh nhưng kiến thức nền tảng thì ít chú ý. Các quyết định nhiều khi là trực quan, ít dựa theo sở cứ và dữ liệu. Vậy có cách nào khắc phục không? Nếu mỗi chúng ta đều có 1 trợ lý am hiểu luật pháp, làm việc 24/7 và khi nào cũng bên cạnh ta, thì những tai nạn pháp lý, kỹ năng sẽ giảm thiểu đáng kể. Đó là trợ lý ảo nhưng giao diện với chúng ta là bằng ngôn ngữ nói tự nhiên, thông qua điện thoại di động. Đây là một trợ lý chuyên ngành hẹp về toà án nên rất dễ làm cho nó thật thông minh. Và cũng chỉ trong khoảng 3 tháng là trợ lý ảo sẽ có dẫn vào sử dụng. Càng dùng nhiều thì trợ lý này sẽ càng sáng dạ và trợ giúp càng đắc lực. 16.000 cán bộ, công chức, viên chức và người lao động của cả hệ thống toà án sẽ có bổ sung thêm 16.000 lao động nữa, và lại là lao động có kỹ năng và chuyên nghiệp. Chất lượng công việc tăng đều và uy tín cuộc sống cũng tăng lên. Chuyển đổi số thường là cách hiệu quả nhất để giải các mục đích kép.

Có một khó khăn khác nữa của bất kỳ tổ chức nào là đào tạo quy trình làm việc. Con người lúc này có quá nhiều mối quan tâm và vì thế cực khó để tâm vào một việc. Học thì nhanh quên. Và lại có quá độ thứ phải học. Cứ mỗi đợt có thay đổi gì, về quy định mới hay quy trình làm việc mới, là lại phải đào tạo, huấn luyện hàng chục, hàng trăm nghìn người. Vậy có cách nào không đào tạo mà vẫn chính là huấn luyện không?

Nếu như mọi người đều làm việc trên một nền tảng số, các quy định và quy trình làm việc đều đã được tích hợp vào trong nền tảng này, mọi hoạt động đều xảy ra trên nền tảng này, tách ra khỏi nền tảng là không làm việc được, các bước đã được lập trình và nhân loại chỉ phải ra quyết định Yes or No ở mỗi bước thì cái hay quên nhất, dễ nhầm đặc biệt là quy trình sẽ không khi nào bị sai vì máy đã nhớ hộ con người. Và khi có một thay đổi mới, một quy trình mới thì chỉ cần lập trình lại nền tảng, và ngày hôm sau thì trăm nghìn người sẽ khiến việc theo quy trình mới giống nhau như một, như là đã qua cả một năm đào tạo, đó là vì không theo quy trình mới thì máy tính không chạy.

Công việc của loài người là ra các quyết định để đạt mục tiêu cuối cùng. Mục tiêu của chúng ta chẳng cần là quy trình. Nhưng quy trình thì phải tuân thủ. Nếu không có sự trợ giúp để làm đúng quy trình thì mọi chú trọng của loài người sẽ tập trung vào quy trình và khi đấy quy trình sẽ trở thành mục tiêu. Máy tính và công nghệ số sẽ giúp chúng ta quay lại với mức giá trị thực thụ của con người là ra các quyết định đúng để đạt mục tiêu chứ không phải là tuân thủ các quy trình.

Đào tạo học thức kỹ năng sẽ là một khó khăn nữa đối với bất kỳ tổ chức nào. Tổ chức huấn luyện tập trung thì tốn kém và cán bộ công chức bận việc cũng tương đối khó kiếm được thời gian đi học. Cán bộ chỉ huy thì còn ít thời gian hơn nữa để đi học. Và kết quả là cán bộ của ta ít được cập nhật kiến thức, làm việc theo kinh nghiệm. Nhưng nếu có một nền tảng đào tạo online, đưa nội dung huấn luyện lên nền tảng, mọi người có thể tự học, tự thi lúc rảnh rang thì vấn đề sẽ có giải quyết. Mỗi quý có thể đòi hỏi mỗi cán bộ công chức học một khoá ngắn và phải thi đạt yêu cầu. Nội dung gì thì do toà án quyết định. Có cơ quan thiết kế nội dung cho sinh động. Nền tảng đã có sẵn các công cụ bổ trợ thiết kế nội dung nên công cách làm nội dung cũng đơn giản đi nhiều. Nền tảng cũng bổ trợ việc thi online. Một quý 90 ngày, ai muốn học, muốn kiểm tra bất kỳ lúc nào cũng được. Linh hoạt như vậy thì cán bộ công chức sẽ cực kỳ vui tươi để học. Toà án cần có 1 nền tảng huấn luyện trực tuyến.

Chuyển đổi số thì phải luôn hướng tới người dân. Chúng ta đã nói về các nền tảng số cho hệ thống toà án. Chúng ta có nên phát triển các nền tảng số để bổ trợ người dân không? Người dân luôn là mục tiêu cuối cùng của chúng ta. Hỗ trợ người dân tốt thì cũng sẽ giảm tải cho tất cả hệ thống toà án. Bởi vậy, việc thành lập các nền tảng bổ trợ người dân nên được nghĩ là công việc của toà án. Chuyển đổi số toà án thì nội dung quan trọng là chuyển đổi số đối tượng phục vụ của mình. Công khai án và án lệ để người dân có thể truy cập qua mạng là bước đầu tiên. Một trợ lý ảo để người dân có thể hỏi về các vấn đề pháp lý là bước tiếp theo. Một nhà tham vấn ảo, người dân đưa vào các thông tin để hỏi nhà tham vấn này xem xác suất thắng kiện là bao nhiêu %, là chuyển đổi số mức cao. Tất cả những nội dung này nghe thì có vẻ phức tạp nhưng thực tế triển khai thì không phức tạp và có thể mang lại giá trị thực tế lớn số 1 cho người dân.  

Các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam hoàn toàn cũng có thể có thể phát triển các nền tảng này. Vấn đề còn sót lại là tòa án phải thay đổi, điều tiết thiết chế để chấp nhận các loại hình vận hành mới trên không gian mạng. Bởi thế mà nhiều người nói, chuyển đổi số là cuộc cách mạng về thiết chế nhiều hơn là cuộc cách mạng về công nghệ.

Tại sao nhiều dự án CNTT không thành công, không đem lại hiệu quả như mong muốn? Không phải do CNTT khó và lại là do CNTT dễ. Để viết được một sản phẩm CNTT 4 – 5 điểm, tức là chạy được, thì biết bao người làm được, nhà nhà làm được. Nhưng mặt hàng CNTT 4 – 5 điểm mà dẫn vào sử dụng thì bất tiện hơn là không có và vì vậy, chưa được đón nhận. Chỉ có mặt hàng CNTT xuất sắc thì mới thay thế được việc làm cũ. Nhưng 1 mặt hàng CNTT xuất sắc thì lại rất không dễ, số người có thể hoàn thành được giảm xuống rất đáng kể. Bởi vậy mà việc chọn đúng người làm có ý nghĩa quyết định thành đạt của một dự án CNTT.

Một trong số yếu tố quyết định thành đạt và hữu hiệu của phần mềm CNTT là hãy biến nó thành một nền tảng làm việc của toàn bộ tổ chức, của toàn bộ gần 800 tòa án các cấp, nếu không vào nền tảng này là không làm việc được, mọi hoạt động của công viên chức phải được thi hành trên nền tảng, không còn công việc nào diễn ra ngoài nền tảng. Và cũng vì vậy mà có thể giao việc cho từng người trên nền tảng, theo dõi kết quả công việc theo thời gian thực, đánh giá tự động kết quả công việc của từng dịch vụ cũng giống của từng người. Quản trị thực thi sẽ chẳng thể làm được nếu mà mọi người không làm việc trên một nền tảng số dùng chung.

  Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Tòa án, Tòa án nhân dân tối cao, chuyển đổi số, CNTT, cách mạng công nghiệp 4.0,

Nội dung Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói về chuyển đổi số trong ngành Tòa án – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.