Toàn văn phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về đổi mới doanh nghiệp nhà nước – Tin Công Nghệ

Kính thưa Thủ tướng Chính phủ, các đồng chí Phó Thủ tướng,

Kính thưa các chiến sỹ Uỷ viên Trung ương Đảng, chỉ huy các ban, bộ ngành Trung ương và địa phương,

Thưa các đồng chí chỉ đạo các doanh nghiệp nhà nước, các đồng chí tham gia Hội nghị,

Tôi xin phép phát biểu một số ý về phát triển doanh nghiệp nhà nước như sau.

Thứ nhất, kinh tế thị trường định hướng XHCN là sự phối hợp sức mạnh của thị trường và sức mạnh của nhà nước, là sự phối hợp của thị trường mạnh và nhà nước mạnh, và doanh nghiệp nhà nước là một đặc sản của kinh tế thị trường định hướng XHCN. Nó là đội quân vật chất quan trọng để dẫn đầu trong thực hành các chiến lược quốc gia, là chỗ dựa và cột trụ quan trọng để Đảng và Nhà nước chấn hưng đất nước. Chiến lược quốc gia thường là dài hạn, nhưng thị trường thì lại thường mạnh ở ngắn hạn, vì vậy, chính phủ phải mạnh trong dài hạn. Doanh nghiệp chính phủ (DNNN) là đội quân vật chất để chính phủ thi hành các chiến lược dài hạn. Thực hiện chiến lược quốc gia thì DNNN phải đủ lớn, do vậy, nên nắm lớn bỏ nhỏ. Vừa qua, chúng ta chưa nhấn mạnh đúng mức vai trò đi đầu trong thực hiện chiến lược quốc gia của DNNN.

Thứ hai, dựa theo chiến lược tổng thể quốc gia, Nhà nước phải giao nhiệm vụ, đặt mục đích cao, tạo nên thử thách cho DNNN. Nhà nước có một lực lượng thì phải bày binh bố trận cho cả đội quân này, mà phải làm tập trung để có hữu hiệu cộng hưởng. Việc này chẳng thể làm phân tán. Hiện nay, lại đang là, doanh nghiệp tự đề nghị chiến lược, kế hoạch cho mình, thường là từ góc nhìn của riêng doanh nghiệp, lợi ích riêng của doanh nghiệp, và cũng thường là không thử thách để an toàn. Và cũng bởi vì mục tiêu không cao, không nhiều thách thức mà DNNN chưa phát triển xứng tầm, ít xuất hiện các chỉ đạo DNNN xuất sắc. Cái cần thay đổi là, Chính phủ cầm trong tay các DNNN lớn thì phải giao nhiệm vụ theo chiến lược quốc gia, mục tiêu cao và phải tạo nên các thách thức, tạo ra sự dẫn đầu của DNNN về phát triển xanh, phát triển số, về quản trị và công nghệ, về tự cường và hội nhập quốc tế, và nhất là về chuyển đổi số (CĐS).

CĐS vừa là không gian phát triển mới vừa là loại hình kinh doanh mới, cách quản trị mới. Ban chỉ đạo Quốc gia về CĐS với Bộ TT&TT là bộ phận túc trực đang dẫn dắt CĐS quốc gia, trong đấy có CĐS doanh nghiệp. Bộ TT&TT sẽ sớm đề nghị Thủ tướng Chính phủ một chiến lược CĐS cho những DNNN.

Thứ ba, doanh nghiệp thì có doanh số là vì chấp nhận rủi ro. Rủi ro bằng không thì doanh số bằng không. Nhưng hiện nay, đại diện chủ sở hữu, thanh tra, kiểm tra lại tập trung nhiều vào một không may cụ thể. Doanh nghiệp mà đánh 10 trận, 7 thắng 3 thua, toàn trang là thắng thì vẫn bị đánh giá là 3 thua. Và đây đang là nỗi sợ chính của các DNNN. Nỗi sợ này khiến cho DNNN không có gan chấp nhận rủi ro, luôn chọn cái an toàn nhất. Với một doanh nghiệp thì cái an toàn nhất lại thường là cái không an toàn nhất theo phương diện phát triển. Cái cần thay đổi là, không đánh giá DNNN theo từng dự án, mà đánh giá toàn bộ. Nếu chúng ta giữ nguyên cách đánh giá DNNN thì sẽ không tạo nên sự phát triển DNNN, các DNNN sẽ tiếp tục có vận tốc tăng trưởng thấp như hiện nay để an toàn. Số liệu cho thấy, tăng trưởng của các DNNN thời kì 2016-2020 thấp hơn nhiều so với tăng trưởng GDP của đất nước, tức là khu vực DNNN đang nhỏ dần đi.

Thứ tư, đổi mới sáng tạo (ĐMST) là hoạt động có không may cao nhất. DNNN kém về ĐMST chính là do nỗi sợ rủi ro. Giải được câu chuyện đánh giá trên thì cũng giải được câu chuyện ĐMST của DNNN. Ngoài ra, ĐMST còn liên quan đến đầu tư cho nghiên cứu phát triển. Quỹ nghiên cứu khoa học công nghệ của DNNN đang bị quản như tiền ngân sách. Nếu không sớm thay đổi cách quản lý quỹ này theo hướng nghiên cứu là dự án có không may cao thì tiền này sẽ vẫn còn nằm đó, doanh nghiệp sẽ không có gan sử dụng. Và thực tế thì quỹ này được trích đến 10% lợi nhuận trước thuế, nhưng hiện nay sử dụng chỉ xung quanh 1%, tức là mới dùng khoảng 1/10.

Thứ năm, Nhà nước quản lý DNNN chặt chẽ phần nhiều là do do không nhìn thấy nên sợ, và vì sợ nên chặt. Nếu Nhà nước thành lập được hệ thống giám sát toàn diện DNNN, nghĩa là nhìn thấy, thì Nhà nước sẽ thả nhiều hơn cho DNNN. Bởi vậy, Chính phủ nên đòi hỏi các DNNN chuyển đổi số, trước mắt, đưa toàn bộ hoạt động quản lý của DNNN lên môi trường số, và kết nối online về bộ phận quản lý nhà nước, về cơ quan chủ sở hữu, về bộ phận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, để giám sát, đánh giá, cảnh báo sớm, nhắc nhở sớm. Khi đó, Nhà nước thì yên tâm vì nhìn thấy, cũng vì yên tâm hơn mà sẽ giao quyền nhiều hơn cho doanh nghiệp, doanh nghiệp thì được cảnh báo sớm mà sửa sớm, giảm tai nạn, bảo vệ được cán bộ.

Thứ sáu, giá trị tạo nên của doanh nghiệp là vì vốn và lao động. Mô hình giá trị tạo ra, nghĩa là doanh thu trước thuế và trước lương, được chia làm 2 phần, phần nào cho quỹ lương doanh nghiệp, phần còn sót lại là cho Nhà nước, thí dụ, Viettel được giao khoán là 20% cho quĩ lương. Nó hơi giống việc người lao động sở hữu 20% doanh nghiệp, này là động lực cực hùng cường để DNNN tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh, làm nên nhiều thì được hưởng nhiều. Đây cũng chính là cách cổ phần hoá mà không cổ phần hoá. Mô hình này phát huy hiệu quả đối với Viettel đã 10 năm nay. Chính phủ cũng có thể có thể cho phép mở rộng loại hình khoán quỹ lương này thêm cho 1 số DNNN khác để đánh giá.

Thứ bảy, doanh nghiệp trong nước và quốc tế cần phải bình đẳng. Giai đoạn đầu mở cửa, chúng ta dành nhiều ưu đãi đối với đầu tư nước ngoài, đối với những doanh nghiệp nước ngoài, có khi đến mức như bảo hộ ngược, khó với doanh nghiệp trong nước, dễ với doanh nghiệp nước ngoài. Qua 35 năm đổi mới, đã đến lúc phải coi trọng hơn thị trường trong nước, coi trọng sự tự cường và doanh nghiệp trong nước, thì vấn đề đảm bảo sự bình đẳng cho những doanh nghiệp trong và ngoài nước là cần thiết. Chúng ta nên quan tâm nhiều hơn đến các doanh nghiệp trong nước, trong đó có DNNN. Nuôi dưỡng, phát triển các doanh nghiệp trong nước là câu truyện lâu dài và khó hơn là thu hút đầu tư nước ngoài, bởi thế cần thiết bàn tay nhà nước. Cần chuyển từ cách làm giao Tây rồi Tây thuê ta làm thầu phụ thành giao ta rồi ta thuê Tây làm những phần mà ta chưa làm được. Các doanh nghiệp Việt chỉ lớn lên được khi giao cho họ những dự án lớn.

Thứ tám, quản lý DNNN cần tránh nhảy từ cực nay sang cực kia. Về kinh doanh, có khi thì đa ngành quá đà, có khi lại đơn ngành cực đoan làm cho DNNN hết không gian phát triển. Về tổ chức, có khi thì DNNN sinh con đẻ cái quá thoải mái, có khi đến thành lập một dịch vụ cũng phải lên đến Thủ tướng, khiến cho DNNN không còn sự linh hoạt. Về vốn, có khi để lại cả 100% lợi nhuận sau thuế để tăng vốn, có khi lại hạn chế việc tăng vốn. Bởi vậy, chủ trương cho DNNN luôn phải có sự điều chỉnh tiệm tiến. Lắng nghe kỹ DNNN, phân tích khoa học, tổng thể, không nên vì một hiểm họa mà nóng vội thay đổi lớn về chính sách.

Xin trân trọng cảm ơn!

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Doanh nghiệp nhà nước

Nội dung Toàn văn phát biểu của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng về đổi mới doanh nghiệp nhà nước – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.