Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu về chuyển đổi số các địa phương – Tin Công Nghệ

Lời toà soạn: Tại diễn đàn “Đối thoại Phát triển bản địa 2021” diễn ra ngày 13/7, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng đã có bài tuyên bố về vai trò của chuyển đổi số. VietnamNet xin trân trọng giới thiệu đến bạn đọc toàn văn bài phát biểu.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu về vai trò chuyển đổi số các địa phương. Ảnh: Trần Thường

Kỷ nguyên số hoá đã bước vào giai đoạn ba. Giai đoạn một là số hoá thông tin. Thí dụ của nó là văn bản giấy thì được số hoá và lưu trữ, xử lý trên máy tính. Giai đoạn hai là số hoá quy trình, số hoá từng chức năng theo chiều dọc, còn gọi là ứng dụng CNTT. Thí dụ của nó là phần mềm quản trị nhân lực. Giai đoạn ba là số hoá tổ chức, là số hoá theo chiều ngang, là đưa toàn bộ hoạt động của tổ chức lên môi trường số, là thay đổi cách vận hành của tổ chức, còn coi là chuyển đổi số. Thí dụ của nó là không còn việc cấp dưới báo cáo cấp trên, cấp trên muốn có tin tức gì, phân tích gì thì dùng ứng dụng để khai thác kho dữ liệu của tổ chức.

Chuyển đổi số ở Việt Nam có sự khác biệt. Vì nhiều việc của giai đoạn một, thời kì hai vẫn chưa xong. Nhưng không cần thiết phải xong giai đoạn một mới đến hai rồi mới đến ba, mà là ba trong 1 luôn. Đặc điểm lớn số 1 của chuyển đổi số ở Việt Nam là ba trong một. Thực hiện chuyển đổi số cả tổ chức cùng theo với việc số hoá dữ liệu (thí dụ như số hoá các văn bản lưu trữ), cùng với việc số hoá quy trình (thí dụ như số hoá công tác tổ chức cán bộ, tài chính kế toán). Ba trong một cùng với việc sử dụng những công nghệ số mới nhất sẽ giúp cho công cuộc chuyển đổi số mau hơn và rẻ hơn. Cái may mắn của Việt Nam là giai đoạn một và hai chưa làm được rất nhiều và vì vậy mà có cơ hội ứng dụng những nền tảng số tối tân nhất để đẩy nhanh chuyển đổi số. 

Chuyển đổi số thì 70% là quyết tâm chính trị, là quyết liệt triển khai của lãnh đạo, là học thức của hệ thống chính quyền. Công nghệ chỉ chiếm 30%. Chuyển đổi số là máy tính thay lao động trí óc. Chúng ta phải dạy cho máy lường trước về tri thức của chúng ta rồi máy tính sẽ tự học tiếp dựa trên dữ liệu mới. Có tức là sự thông minh của máy tính thì trước mắt là vì trí thức của hệ thống chính quyền. Những người xuất sắc nhất của chính quyền phải tham dự cùng với các người làm thuê nghệ. Và tiếp theo, chính quyền địa phương càng dùng nhiều thì hệ thống càng sáng dạ lên. Tóm lại là: Lãnh đạo thì quyết tâm làm; chuyên viên thì chuyển giao tri thức cho máy tính; doanh nghiệp công nghệ thì tạo ra nền tảng số; cán bộ công chức thì làm việc trên nền tảng số.

Khi nói chuyển đổi số là nói đến nhà nước số, kinh tế số và xã hội số. Cách tốt nhất để đánh giá chính quyền số, kinh tế số và xã hội số là xem nó phản ứng như ra sao với những tình huống đặc biệt, thí dụ như Covid-19: có nhanh và hiệu quả không?

Covid thì giảm tiếp xúc, có khi giãn cách xã hội hoặc cách ly. Chính quyền số là chính quyền có có khả năng cung cấp 100% công ty công trực tuyến.

Covid thì không đến siêu thị được, không mang quả vải ra chợ bán được. Kinh tế số là các sàn thương mại điện tử, là chuyển hàng tận nhà, là quả vải của bà con cũng có thể có thể bán đến mọi hộ gia đình Việt Nam, nơi xa nhất cũng chỉ mất 2 ngày và quả vải vẫn còn tươi.

Covid thì không đến cơ quan. Nhưng các nền tảng số sẽ giúp chúng ta làm việc tại nhà, họp trực tuyến.

Covid thì không đến lớp được. Học trực tuyến là mức tối thiểu. Mức cao hơn là chính quyền có cấp phép 20-30% số môn được học online, thi online không? Nhà nước có cấp phép cho đại học số không? Để gần như 100% là học online, thi online, ai ở đâu cũng được, học bao giờ cũng được, thi hành phòng lab ảo bao giờ cũng được, thi bao giờ cũng được và khi đủ tín chỉ, chứng chỉ thì cấp bằng.

Covid thì có hạn đến bệnh viện. Vậy có phần mềm nào để người dân có thể tham vấn khám chữa bệnh từ xa không? Một người nông dân ở một xã biên cương xa xăm có thể tiếp cận online với bác sỹ chuyên khoa hàng đầu cả nước không? Nếu có thì đó là xã hội số.

Một người F0 sẽ bị truy vấn 14 ngày qua đã tiếp xúc những ai, đã đi qua những đâu. Nhưng thế nào mà người đó cũng có thể có thể nhớ nổi 14 ngày. Vậy là dễ mang tội khai báo không trung thực. Vậy chính quyền có công nghệ truy vết nào giúp họ nhớ lại không? Thí dụ, mạng di động sẽ ghi nhận đã đi qua các khu phố nào, QRC sẽ ghi nhận đã ra vào các cơ sở nào, Bluezone sẽ ghi lại các tiếp xúc gần. Việc truy vết sẽ trở lên rất dễ dàng và chính xác, đỡ nặng nhọc cho cả chính quyền và người dân. Truy vết nhanh và chuẩn xác thì không phải giãn cách diện rộng, không phải cách ly, phong toả nhiều, và vì thế, các hoạt động kinh tế – xã hội vẫn có thể diễn ra. Đó là chính quyền số.

Chúng ta đi xét nghiệm và đi tiêm vắc xin, phải xếp hàng dài và chen chúc nhau để đến lượt, để lấy tờ giấy chứng nhận, nguy cơ lây nhiễm lại tăng cao hơn. Vậy có cách nào để đăng ký trước, đến nay thì đến, và cấp chứng nhận điện tử về xét nghiệm và tiêm vắc xin qua điện thoại di động không? Nếu có thì đó là chính quyền số.

Covid-19 chính là cú huých trăm năm để đẩy nhanh chuyển đổi số. Việt Nam cần tận dụng được món quà này của Covid để Việt Nam thuộc nhóm quốc gia đi đầu trong chuyển đổi số, để sau Covid chúng ta sẽ xuất hiện ở một tình trạng mới – một xã hội được số hoá toàn diện. 

Thế giới lúc này phẳng và mở và vì vậy mà cũng mong manh, dễ dẫn đến tổn thương. Kinh tế ngoài nước thì cũng cuốn theo dịch bệnh toàn cầu. Phản ứng mau hơn và hữu hiệu hơn với các thay đổi nhanh, phức tạp và khôn lường là triệu chứng của quản trị hiện đại. Bị quật ngã nhưng đứng dậy nhanh là triệu chứng của chính quyền có sức chống chịu cao. Mỗi thách thức mới lại tạo ra một sự phát triển mới, đó là chính quyền thông minh. Chuyển đổi số là nhằm khiến cho chính quyền hiện đại hơn, thông minh hơn và có sức chống chịu cao hơn.

Bây giờ, tôi xin phép được nói tới một số ví dụ chuyển đổi số ở quy mô lớn hơn. Nói về chuyển đổi số thì tốt nhất vẫn chính là thông qua các thí dụ.

Chuyển đổi số là để giải quyết bài toán rất nan giải hiện giờ là: Chúng ta đang hoạt động hybrid, nghĩa là nửa trên máy tính, nửa ngoài máy tính. Và vì vậy cực khó kiểm soát hoạt động của nhân viên. Nếu làm bằng giấy cả 100% thì dễ khống chế hơn là nửa này, nửa kia. Và vì vậy, trọng trách của chuyển đổi số là đưa mọi hoạt động của chính quyền lên môi trường số. Nhân viên sẽ làm việc chỉ trên một môi trường duy nhất, kết thúc giai đoạn hàng chục năm vừa qua là nửa này nửa kia.

Giai đoạn 2, giai đoạn phần mềm CNTT, là số hoá các quy trình. Trong một tổ chức thì có quy trình đã số hoá, có quy trình chưa, nếu các quy trình đã số hoá hết thì lại không có liên kết ngang. Và vì vậy mà dẫn đến nửa này nửa kia. Giai đoạn ứng dụng CNTT chính là giai đoạn hybrid. Chuyển đổi số là để xong xuôi thời kì hybrid này. Sứ mệnh của nó là vậy.

Chúng ta đang chuyển từ toàn cầu thực vào toàn cầu online. Những gì chúng ta đang làm trong toàn cầu thực thì sẽ được 1 phiên bản như vậy trên môi trường số. Một trong các việc quan trọng nhất của chính quyền là cung cấp công ty công. Bởi vậy, việc trước mắt của chính quyền online là 100% công ty công lên online. Hiện nay, 60% cửa hàng công của các bộ ngành và địa phương đã lên online. Mục tiêu là 100% vào cuối năm nay. Các bản địa nào muốn làm nhanh, trong 1 – 2 tháng đạt 100% dịch vụ công trực tuyến thì liên hệ với Cục Tin học hoá của Bộ TT&TT để được hỗ trợ.

Người Việt chúng ta thì ứng biến nhanh nhưng kiến thức nền tảng thì ít chú ý. Các quyết định nhiều khi là trực quan, ít dựa trên sở cứ và dữ liệu. Vậy có cách nào khắc phục không? Nếu mỗi chúng ta đều có một trợ lý am hiểu pháp luật và nghiệp vụ, làm việc 24/7 và lúc nào cũng bên cạnh ta, thì những tai nạn pháp lý, kỹ năng sẽ giảm thiểu rất đáng kể. Đó là trợ lý ảo nhưng giao diện với chúng ta là bằng ngôn ngữ nói tự nhiên thông qua điện thoại thông minh. Đây là các trợ lý chuyên ngành hẹp nên rất dễ tạo cho nó thật thông minh. Càng dùng nhiều thì trợ lý này sẽ càng thông minh và trợ giúp càng đắc lực. Tỉnh có 30.000 cán bộ, công chức viên chức thì sẽ có bổ sung thêm 30.000 lao động nữa, mà lại là lao động có chuyên môn và chuyên nghiệp. Chất lượng công việc tăng đều và chất lượng cuộc sống cũng tăng lên. Chuyển đổi số thường là cách tốt nhất để xử lý các bài toán mục tiêu kép.

Có một khó khăn khác nữa của bất kỳ địa phương nào là đào tạo quy trình làm việc. Con người lúc này có quá độ mối đoái hoài và vì vậy rất khó để tâm vào một việc. Học thì nhanh quên. Và lại có quá nhiều thứ phải học. Cứ mỗi lần có thay đổi gì, về quy chế mới hay quy trình làm việc mới, là lại bắt buộc phải đào tạo, đào tạo hàng chục, hàng trăm ngàn người. Vậy có cách nào không đào tạo mà vẫn chính là huấn luyện không? Nếu như mọi người đều làm việc trên một nền tảng số, các quy chế và quy trình làm việc đều đã được tích hợp vào trong nền tảng này, mọi hoạt động đều diễn ra trên nền tảng này, tách rời khỏi nền tảng là không làm việc được, các bước đã được lập trình và loài người chỉ phải ra quyết định ” Yes or No ” ở từng bước thì cái hay quên nhất, dễ nhầm đặc biệt là quy trình thì không lúc nào bị sai vì máy đã nhớ hộ con người. Và khi có 1 thay đổi mới, một quy trình mới thì chỉ cần lập trình lại nền tảng, và ngày hôm sau thì cả trăm ngàn người sẽ khiến việc theo quy trình mới trùng lặp như một, như là đã qua cả năm đào tạo, đó là do không theo quy trình mới thì máy tính không chạy. Và đây cũng là cách tốt nhất để nâng cao mặt bằng của hàng ngũ công viên chức nhà nước.

Việc của con người là ra các quyết định để đạt mục tiêu cuối cùng. Mục tiêu của chúng ta chẳng cần là quy trình. Nhưng quy trình thì phải tuân thủ. Nếu không có sự trợ giúp để làm đúng quy trình thì mọi chú trọng của loài người sẽ tập trung vào quy trình và lúc đó quy trình trở thành mục tiêu. Máy tính và công nghệ số sẽ giúp chúng ta quay lại với giá trị thực thụ của con người là ra các quyết định đúng để đạt mục tiêu cuối cùng chứ không phải là tuân thủ các quy trình.

Đào tạo tri thức chuyên môn sẽ là một khó khăn nữa đối với bất kỳ tổ chức nào. Tổ chức đào tạo tập trung thì tiêu tốn và cán bộ công chức bận việc cũng cực khó tìm kiếm được thời gian đi học. Cán bộ chỉ huy thì còn ít thời gian hơn nữa để đi học. Và kết quả là cán bộ của ta ít được cập nhật kiến thức, làm việc theo kinh nghiệm. Nhưng nếu có 1 nền tảng huấn luyện online, đưa nội dung đào tạo lên nền tảng, mọi người có thể tự học, tự thi lúc rảnh rang thì chuyện sẽ được giải quyết. Mỗi quý có thể yêu cầu mỗi cán bộ công chức học một khoá ngắn và phải thi đạt yêu cầu. Nội dung gì thì do địa phương quyết định. Có bộ phận thiết kế nội dung cho sinh động. Nền tảng đã có sẵn các công cụ bổ trợ thiết kế nội dung nên công việc làm nội dung cũng đơn giản đi nhiều. Nền tảng cũng bổ trợ việc thi online. Một quý 90 ngày, ai muốn học, muốn kiểm tra bất kỳ khi nào cũng được. Linh hoạt như vậy thì cán bộ công chức sẽ thật tươi vui để học. Các địa phương cần thiết một nền tảng huấn luyện trực tuyến.

Chuyển đổi số thì phải luôn hướng tới người dân. Chúng ta đã nói về các nền tảng số cho chính quyền. Chúng ta có nên phát triển các nền tảng số để bổ trợ người dân không? Người dân luôn là mục đích cuối cùng của chúng ta. Hỗ trợ người dân tốt thì cũng sẽ giảm tải cho cả hệ thống chính quyền. Bởi vậy, việc thành lập các nền tảng hỗ trợ người dân nên được cho là công việc của chính quyền. Chuyển đổi số chính quyền thì nội dung quan trọng là chuyển đổi số đối tượng phục vụ của chính quyền. Công khai thông tin để người dân cũng có thể truy cập qua mạng là bước đầu tiên. Một trợ lý ảo để người dân cũng có thể hỏi về các vấn đề pháp lý, về dịch vụ công của chính quyền là bước tiếp theo. Một nhà tư vấn ảo, người dân đưa vào các tin tức để hỏi nhà tham mưu này xem cần làm gì, là chuyển đổi số mức cao. Tất cả các nội dung này nghe thì có vẻ phức tạp nhưng thực tế tiến hành thì không phức tạp và cũng đều có thể đem lại giá trị thực tế thật to lớn cho người dân.

Các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển các nền tảng này. Vấn đề còn sót lại là chính quyền thay đổi, điều tiết thể chế để chấp nhận các mô hình vận hành mới trên không gian mạng. Bởi thế mà nhiều người nói, chuyển đổi số là cuộc cách mạng về thể chế nhiều hơn là cuộc cách mạng về công nghệ.

Tại sao nhiều dự án CNTT không thành công, không mang lại hữu hiệu như mong muốn? Không phải do CNTT khó và lại là do CNTT dễ. Để viết được 1 mặt hàng CNTT 4-5 điểm, nghĩa là chạy được, thì biết bao người làm được, nhà nhà có thể làm được. Nhưng sản phẩm CNTT 4-5 điểm mà đưa vào sử dụng thì bất tiện hơn là không có, và vì vậy, không được đón nhận. Chỉ có sản phẩm CNTT xuất sắc thì mới thay thế được cách làm cũ. Nhưng một sản phẩm CNTT xuất sắc thì lại rất không dễ, số người có thể kết thúc được giảm xuống đáng kể. Bởi vậy mà việc chọn đúng người làm có ý nghĩa quyết định đến thành đạt của một dự án CNTT.

Một trong số yếu tố quyết định thành đạt và hiệu quả của ứng dụng CNTT là hãy biến nó thành một nền tảng làm việc của toàn bộ tổ chức, nếu không vào nền tảng này là không làm việc được, mọi hoạt động của công viên chức phải được thi hành trên nền tảng, không còn công việc nào diễn ra ngoài nền tảng. Và cũng vì vậy mà có thể giao việc cho từng người trên nền tảng, theo dõi kết quả công việc trên nền tảng theo thời gian thực, đánh giá tự động kết quả công việc của từng công ty cũng như của từng người, cũng chính là trên nền tảng. Quản trị thực thi sẽ không dễ thi hành nếu mà mọi người không làm việc trên một nền tảng số dùng chung.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng  

Chuyển đổi số, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng,

Nội dung Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu về chuyển đổi số các địa phương – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.