Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu về chuyển đổi số tại Bộ Tài chính – Tin Công Nghệ

Chiều ngày 8/11/2021, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã ký kết hợp đồng kết hợp công tác giữa hai bộ. Tin Công Nghệ trân trọng giới thiệu bài tuyên bố của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tại sự kiện này.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng và Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã ký kết thỏa thuận kết hợp công tác giữa hai bộ. Ảnh: MIC

Chuyển đổi số (CĐS) thì điều kiện tiên quyết là cam kết của người đứng đầu vì nó liên quan đến sự thay đổi phương pháp hoạt động. Chính vì vậy mà Uỷ ban Quốc gia về CĐS là vì Thủ tướng Chính phủ đứng đầu. Ban lãnh đạo CĐS của Bộ Tài chính cần được thành lập và do Bộ trưởng đứng đầu. Lãnh đạo ngành tài chính vốn có truyền thống là kiên tâm chính trị cao, quyết liệt. Anh Phớc là một người như vậy. Hàng chục năm qua, Bộ Tài chính luôn được xếp ở nhóm đầu về phần mềm CNTT. Và này là những thuận lợi căn bản để Bộ Tài chính CĐS thành công.

CĐS là dịch từ tiếng Anh: Digital Transformation. Transformation là sự thay đổi toàn diện, là chuyển đổi từ cái này thành cái kia, giống như quá trình sâu biến thành bướm. Thí dụ, nếu ngày xưa chúng ta quản lý chi tiêu theo định mức thì nay quản lý chi tiêu theo giá trị mà nó tạo ra. 

Nhiều người hay đoái hoài đến CĐS là gì. Nhưng có 1 cách tiếp cận khác là xem CĐS có mang lại giá trị gì không. CĐS có xử lý được những vấn đề hiện hữu nối dài của ngành tài chính không? CĐS ngành tài chính có tăng thu ngân sách không? CĐS ngành tài chính có khiến cho chi tiêu công hữu hiệu hơn không? CĐS ngành tài chính có giảm tham nhũng không? CĐS có tăng hiệu suất lao động không? Nhìn vào kết quả cuối cùng vẫn luôn là cách tốt nhất để đánh giá và để hiểu về CĐS là gì. Vậy nên câu hỏi trước mắt về các dự án CĐS luôn là về hiệu quả. 

CĐS là công cuộc toàn dân và toàn diện. Vậy có ngành nào tác động đến toàn bộ công cuộc này không? Đó chính là ngành tài chính ngân hàng vì nó là huyết mạch của nền kinh tế. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều đợt nhắc đến CĐS ngành tài chính ngân hàng làm động lực cho CĐS quốc gia. Bởi thế mà ngành tài chính phải đi đầu về CĐS, lấy CĐS là đột phá cho nhiệm kỳ này, để có nhiều giá trị mới cho ngành và sẽ cho đất nước.

Chuyển đổi là một sự thay đổi lớn. Thường thì có lẽ ai cũng ngại. Một bộ lớn như Bộ Tài chính thì chắc là thay đổi sẽ khó khăn hơn. Đó là suy luận truyền thống. Nhưng ở một phương diện khác thì CĐS là làm cho công việc của mọi người dễ hơn. Máy móc và phần mềm thì sẽ phức tạp hơn để giúp cho công việc của người ra quyết định đơn giản hơn. CĐS thì tạo nên dữ liệu nhiều hơn, các công nghệ như Big Data và AI sẽ phân tích và đem ra các khuyến nghị hỗ trợ cho lập ngân sách hữu hiệu hơn. 

Make in Vietnam là thiết kế tại Việt Nam, làm nên tại Việt Nam. Việt Nam có lại gần 60.000 doanh nghiệp công nghệ số. Việt Nam đứng số 6 ngoài nước về gia công phần mềm. Người Nhật thuê FPT là dịch vụ Việt Nam không những gia công phần mềm mà còn là thiết kế phần mềm. Vậy nhưng tại sao Bộ Tài chính vẫn dùng nhiều ứng dụng nước ngoài? Vấn đề là niềm tin thôi. Vừa qua, FPT xây dựng hệ thống khớp lệnh cho sàn chứng khoán TP HCM (HOSE) có hiệu suất xử lý gấp 3 lần hệ thống hiện tại của quốc tế chỉ trong khoảng 100 ngày. Điều này làm thay đổi nhận thức về ứng dụng Việt Nam. Nếu chúng ta không giao cho những dịch vụ Việt Nam những việc lớn thì làm sao họ lớn lên được. Việc tạo ra người và đối với việc tạo ra công ty. Việc vĩ đại thì tạo ra người vĩ đại và đơn vị vĩ đại. Việc chi tiêu của Bộ Tài chính cho CĐS ngoài các việc tối tân hoá ngành tài chính thì còn một nhiệm vụ nữa là tạo nên các cửa hàng công nghệ lớn của Việt Nam. Phần mềm Việt Nam còn tạo nên sự linh hoạt cho Bộ Tài chính, đáp ứng mau hơn các yêu cầu mới của Bộ Tài chính.

Thời phần mềm CNTT thì niềm kiêu hãnh là nhiều máy tính, là có cái Data Center to. Thời CĐS thì không nhìn thấy máy tính, không phải vận hành nó thì sẽ tốt hơn. Cái mà Bộ Tài chính cần sở hữu là dữ liệu, là sự sáng dạ của phần mềm phân tích dữ liệu. Bộ Tài chính nhu cầu có lớn số 1 về điện toán đám mây thì cũng chỉ tới 15-20.000 VCPU. Nhưng một Data Center trung bình của nhà cung cấp công ty là 20.000.000 VCPU, lớn gấp 1.000 lần của Bộ Tài chính. Và vì lớn hơn biết bao nên tiêu chí sẽ tốt hơn, rẻ hơn và hữu hiệu hơn. Vậy thì Bộ Tài chính nên nghĩ đến việc thuê hơn là đầu tư. Vận hành một Data Center sẽ cần đến một hàng ngũ chuyên nghiệp, có chuyên môn cao, lương cao và cơ quan nhà nước thì cực khó để tuyển được những người này. Nếu Bộ Tài chính đã đầu tư rồi thì Data Center dự phòng nên đi thuê. Sự khác nhau giữa thời CNTT và CĐS là ở chỗ một bên thì coi trọng gia tài hữu hình còn 1 bên thì coi trọng gia sản vô hình (là những gia tài dựa trên cơ sở kiến thức). Các nước tiên tiến thì tỷ lệ tài sản vô hình là trên 80%, các nước nghèo thì gia tài hữu hình là 80%.

CĐS nghĩa là mọi hoạt động sẽ lên môi trường số, là sản xuất kinh doanh, buôn bán trên môi trường số. Bộ Tài chính đang nhận được không ít ngân sách trong đời sống vật lý nên chưa chú trọng thu ngân sách trên môi trường số. Nhưng các hoạt động kinh tế trên môi trường số đang tăng rất nhanh, gấp 3-5 lần trong môi trường thực. Rồi sẽ tới lúc trở thành tương đương và lớn hơn. CĐS ngành Tài chính là thu thuế các hoạt động kinh tế trên môi trường số. Và đây không những là vấn đề thiết chế mà còn là vấn đề công nghệ. Bộ TT&TT chắc sẽ giúp được Bộ Tài chính về vấn đề công nghệ. Vấn đề thể chế thì nhiều nước đã đi trước, đặc biệt là EU, và chúng ta cũng có thể tham khảo.

Cách làm thời CNTT và thời CĐS thì có gì khác nhau? Thời CNTT thì có thể làm từng phần, chỗ làm chỗ không, khi sử dụng thì nửa trong hệ thống nửa ngoài hệ thống, nhân viên thì dùng nhưng thủ trưởng không dùng, dữ liệu thì nhà ai người đó giữ, nói nhiều đến chi mà trầm tính đến giá trị tăng thêm, người bận bịu đặc biệt là giám đốc CNTT, khoe nhau thì là nhiều máy chủ, nhiều máy tính. Thời CĐS thì là mọi thứ các công ty trong tổ chức phải cùng làm, người trước mắt phải dùng là thủ trưởng, không vào hệ thống thì không làm việc được và không còn lúc khi đang ngoài, dữ liệu thì liên thông không còn cát cứ, câu hỏi trước mắt thường là dự án đem lại giá trị tăng thêm gì thay vì hỏi chi mất bao nhiêu tiền, người bận rộn đặc biệt là người đứng đầu tổ chức, khoe nhau là nhiều dữ liệu, là AI thông minh.

Có văn hoá thời CĐS không? Nếu có chăng một chiếc như vậy thì đó là tinh thần giống như khởi nghiệp, mọi thứ đều phải thử, thường rất nhanh, chấp nhận sai rồi sửa, nghĩ thì lớn mà làm thì từ nhỏ, mọi thứ khá bừa bộn, người làm nhiều nhất là Bộ trưởng, ai cũng hỏi Bộ trưởng mà Bộ trưởng thì chẳng biết hỏi ai, sẽ không biết thứ gì đúng, thứ gì sai mà cần phải là thử đi rồi biết. 

Nhưng chúng ta có cách nào để không phải thứ gì rồi cũng cứ nên làm thử trước không, vì như thế thì chậm quá? Cái may của CĐS là nhiều bài toán khá là trùng lặp ở các quốc gia khác nhau. Nhiều bài toán của ngành Tài chính Việt Nam đã được các nước xử lý rồi, đang hoạt động hiệu quả rồi, vậy thì ta học và làm luôn thôi. Chúng cũng đều có thể chiếm tới 60-80%. Trong thời buổi thay đổi nhanh này thì học hỏi người đi trước luôn là cách nhanh và hiệu quả nhất. Và cũng chính là dễ dàng nhất nữa.

Gần đây có câu truyện lộ lọt thông tin của các nền tảng số. Cũng không phải mới đây mà là bao giờ cũng có. Nước lớn, nước bé, nước đã phát triển, nước đang phát triển, cửa hàng to, đơn vị nhỏ đều có cả. Nó cũng giống như trong đời sống thực, luôn có trộm cắp, luôn có rủi ro. Không có rủi ro bằng không. Chỉ có quản lý rủi ro để rủi ro ở mức chấp nhận được. Quản lý không may cũng kèm theo chi phí. Rủi ro thấp đi với kinh phí cao. Bởi thế mà cần phải có câu truyện tính toán cấp bậc an toàn tin tức thích hợp cho từng hệ thống CNTT. Đây là câu chuyện mang tính toàn cầu. Một số lượng gợi ý về chi phí cho an toàn thông tin là 10% của tổng chi cho hệ thống CNTT. Bộ TT&TT đã mang ra khuyến nghị về loại hình 4 lớp để bảo vệ hệ thống CNTT, kể cả nhân lực tại chỗ, bảo quản của doanh nghiệp chuyên trách về an toàn thông tin, kiểm tra tuân thủ của doanh nghiệp kiểm toán an toàn thông tin và quan sát của Trung tâm quốc gia về an toàn thông tin. 

Ngày 18/10/2021 vừa qua, Bộ TT&TT đã phát động chương trình kiếm tìm lỗ hổng bảo mật (Bug Bounty) cho cả những nền tảng số quốc gia, trong đấy có những hệ thống của Bộ Tài chính, và hàng năm sẽ vinh danh top 50 chuyên gia có nhiều cống hiến cho việc tìm kiếm và phát hiện lỗ hổng bảo mật. Giải thưởng cho năm 2021 là 1 tỷ đồng và sẽ tăng theo các năm. Đây là cách chủ động phát giác lỗ hổng bảo mật.

Việt Nam là một trong các ít nước làm chủ tới 95% các phần mềm an toàn, an ninh mạng. Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công an, Bộ Tư lệnh 86 là các cơ quan giúp cho Bộ Tài chính về an toàn, an ninh mạng.

Bộ Tài chính lo âu về an toàn tin nghĩa là điều bình thường. Lộ lọt tin tức vẫn cũng có thể có thể xảy ra. Nhưng cách tốt nhất để giảm thiểu không may lại là tăng cường sử dụng công nghệ số chứ chẳng cần là không dùng. Vì chúng ta chẳng thể cấm dùng và phải thông qua dùng thì vấn đề mới thể hiện và từ này mà hoàn thiện. Các quốc gia phát triển có khả năng chống đỡ tốt hơn là do họ đã sử dụng sớm hơn, vấn đề thể hiện sớm hơn và hệ thống được hoàn thiện sớm hơn. Đi đầu về sử dụng công nghệ số và luôn quan tâm đến an toàn tin tức mới là cách tiếp cận đúng. Sợ hãi mà cấm dùng thì tụt hậu, nỗi sợ thì vẫn còn đó và ngày 1 lớn hơn.

Kính thưa các đồng chí,

Đất nước hùng mạnh phát tài và hạnh phúc là khát vọng lớn của dân tộc ta. Nhưng sự phát tài ấy lại phụ thuộc vào các hoạt động trên môi trường số, nghĩa là CĐS. Động lực để Việt Nam trở thành nước tiên tiến có mức thu nhập cao vào năm 2045 là khoa học công nghệ, là đổi mới sáng tạo, là CĐS. Bộ TT&TT sẽ sát cánh với Bộ Tài chính trong công cuộc chuyển đổi số có tính tình mạng này.

Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, chuyển đổi số, ngành Tài chính, thu thuế, môi trường số, công nghệ, Bộ TT&TT

Nội dung Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu về chuyển đổi số tại Bộ Tài chính – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.