Mối đe dọa cực kỳ đáng lo ngại đối với kính viễn vọng vô tuyến – Tin Công Nghệ

Trong 1 cuộc họp thường niên của Hiệp hội Thiên văn châu Âu diễn ra ngày 29/6 vừa qua, ông Philip Diamond, Tổng Giám đốc của Đài quan sát Square Kilometre Array (SKA) đã thông báo rằng, Hiệp hội đã chính thức kiểm duyệt kế hoạch chuyển sang thời kì thành lập kính thiên văn vô tuyến.

Hệ thống ăng-ten của Đài quan sát SKA trên diện tích 1 km2 bao gồm 197 ăng-ten ở Nam Phi (trái) và 130.000 ăng-ten ở Tây Úc (phải).

Đài giám sát SKA sẽ được hai cơ sở riêng biệt, gồm đài SKA-Low nằm ở Tây Úc, dự kiến sẽ được hơn 130.000 ăng-ten thực hành các quan sát ở tần số thấp và đài SKA-Mid nằm ở Nam Phi sẽ được 197 ăng-ten để thực hành các giám sát ở tần số tầm trung.

Theo kế hoạch, dự án xây dựng đài SKA được chuyển qua giai đoạn xây dựng vào trong ngày 1/7 và dự kiến sẽ kết thúc việc thành lập vào năm 2029.

SKA được thiết kế để hỗ trợ một loạt các nghiên cứu thiên văn học, từ các nghiên cứu về năng lượng tối và các sao xung đến thiên văn học. Khái niệm về SKA có từ ba thập kỷ trước, lúc các nhà thiên văn lần trước mắt xem xét các định nghĩa cho 1 kính viễn vọng vô tuyến với diện tích trải dài một km2.

Một thử thách về công nghệ đối với kính viễn vọng vô tuyến đó là nhiễu tần số vô tuyến. Diamond cho thấy trong 1 cuộc họp báo ngày 29/6: “Chúng mình đã quen đối phó với vấn đề can nhiễu từ những hệ thống vệ tinh và máy bay. Tuy nhiên, các chùm vệ tinh lớn có thể làm ảnh hưởng lớn số 1 cho chúng tôi”.

Sự khác biệt ở này là số lượng vệ tinh, các chùm vệ tinh lớn có thể lên đến hàng chục nghìn vệ tinh. Nhiều loại sẽ hoạt động trên các tần số mà SKA-Mid được ưu tiên hoạt động nhằm điều tiết để quan sát thiên văn, trong khoảng tần số từ 350 MHz đến 15,3 GHz.

Ông Diamond cho biết, SKA đang thảo luận về mặt kỹ thuật với những nhà khai thác vệ tinh về các biện pháp nhằm hạn chế đáng kể tác động lên kính thiên văn của SKA.

Trong một cuộc nói chuyện tại hội nghị ngày 2/7, Federico Di Vruno, Giám đốc đảm nhiệm lĩnh vực phổ tần số của Đài quan sát SKA cho biết, đài giám sát đã phát triển công nghệ để xác định nguồn nhiễu tần số vô tuyến từ những vệ tinh để loại bỏ nó khỏi dữ liệu. Ông nói: “Điều này sẽ làm mất thời gian quan sát, nhưng sự can nhiễu như vậy từ các chùm vệ tinh của OneWeb và SpaceX sẽ chiếm ít hơn 4% số lần quan sát”.

Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng, ngay khi khi vấn đề có thể kiểm soát được với các chùm vệ tinh ngày nay thì những hệ thống vệ tinh trong sau này sẽ cũng làm gia tăng can nhiễu. Vì các chùm vệ tinh của cả OneWeb và SpaceX ngày càng mở rộng, bên cạnh đó chùm vệ tinh Guowang của Trung Quốc được dự kiến sẽ được 13.000 vệ tinh được phóng lên quỹ đạo trong tương lai.

Ông nói: “Triển vọng về các chùm vệ tinh gồm hàng chục nghìn vệ tinh là điều cực kì đoái hoài đối với thiên văn học vô tuyến. Ông gợi ý, các nhà khai thác vệ tinh cũng có thể có thể giúp đỡ bằng phương pháp đồng ý không truyền tín hiệu khi vệ tinh của họ bay qua khu vực có hạn truyền sóng vô tuyến để bảo vệ kính viễn vọng vô tuyến hoặc trạm liên lạc khỏi nhiễu tần số vô tuyến, khu vực này được coi là “vùng yên tĩnh vô tuyến”.

SKA phải đương đầu với một thách thức khác đó là kinh phí tăng lên lúc thành lập hai cơ sở. Dự kiến, SKA phải chi 2 tỷ euro (2,4 tỷ USD) để thành lập và vận hành SKA trong thập kỷ tới.

Diamond nói rằng, Đài giám sát SKA, một tổ chức đa quốc gia, vẫn đang làm việc để quyên góp tiền từ hơn một chục quốc gia. Hiện tại, chúng tôi đã kêu gọi được phần lớn số tiền tài trợ cần thiết.

Một điều đáng chú ý là dự án xây dựng kính viễn vọng vô tuyến này không có sự tham dự của Mỹ, mặc dù trước đó, các nhà thiên văn học của Mỹ cũng đã tham gia vào việc lập kế hoạch ban đầu cho kính viễn vọng vô tuyến, và có thời điểm Mỹ dự kiến sẽ cung cấp 1/3 kinh phí cho dự án. Tuy nhiên, sau đó SKA chưa được tính là một ưu ái trong cuộc khảo sát vật lý thiên văn năm 2010, nơi các nhà thiên văn chương Mỹ thay vào kia đã chọn những kính thiên văn trên mặt đất khác đáng được hơn để tài trợ.

Tuy vậy, theo anh Diamond thì những nhà thiên văn học người Mỹ vẫn tham gia vào các hoạt động của SKA, kể cả cả các cuộc khảo sát, đánh giá.

Phan Văn Hòa (theo Spacenews)

kính viễn vọng vô tuyến, Chùm vệ tinh quỹ đạo thấp, OneWeb, SpaceX

Nội dung Mối đe dọa cực kỳ đáng lo ngại đối với kính viễn vọng vô tuyến – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.