Yuval Noah Harari: Thế giới sẽ ra sao sau đại dịch Covid-19? – Tin Công Nghệ

Lời toà soạn: Vào tháng 3/2020, khi dịch bệnh Covid-19 đang tiến công một số quốc gia trên thế giới, nhà sử học nổi tiếng Yuval Noah Harari đã có bài viết đáng chú trọng trên trên Financial Times về tương lai toàn cầu sau đại dịch Covid-19 và những chọn lựa của nhân loại. Hơn 1 năm đã trôi qua, ngoài nước có thêm trải nghiệm về những gì tác giả đề cập. Mời bạn đọc cùng đọc lại bài viết này.

Yuval Noah Harari là nhà sử học Do Thái, tác giả 3 bộ sách nổi tiếng “Sapiens”, “Homo Deus” và “21 Lessons for the 21st Century” .

Ảnh minh họa

“Cơn bão đại dịch rồi sẽ qua đi, nhưng những lựa định ngày nay sẽ thay đổi cuộc sống của chúng ta trong tương lai!”

Loài người đang đương đầu với một cuộc khủng hoảng toàn cầu. Những quyết định của người dân và các nhà nước trong vài tuần tới chắc chắn sẽ khiến thay đổi ngoài nước trong lâu năm tiếp theo. Những quyết định này không chỉ định hình lại các hệ thống y tế, mà còn cả nền kinh tế và các chính phủ trên toàn cầu. Chúng ta luôn phải quyết định mau chóng và dứt khoát, nhưng cũng cần được tính đến những tác động lâu dài của những quyết định này. Khi cân nhắc giữa hai lựa chọn, chúng ta không những nên tự hỏi làm cách nào để nhanh chóng vượt qua đại dịch, mà còn phải cân nhắc cả việc toàn cầu chúng ta đang sống sẽ thế nào khi đại dịch qua đi. Đúng, cơn lốc đại dịch sẽ qua, nhân loại sẽ sống sót, đa số chúng ta sẽ vẫn sống, nhưng chúng ta sẽ sinh sống trong 1 thế giới hoàn toàn khác.

Nhiều giải pháp nguy cấp đầu tiên sẽ trở thành nguyên lý gắn chặt vào cuộc đời sau này. Đó chính là bản tính của tình huống khẩn cấp. Giải pháp khẩn cấp sẽ đẩy nhanh các tiến độ của lịch sử. Bình thường, người ta cũng có thể có thể mất tới hàng năm để đưa ra các quyết định, nhưng trong bối cảnh đại dịch, các quyết định cũng có thể có thể được thông qua chỉ trong vài giờ. Các công nghệ bị “ép chín” hoặc cho dù tiềm ẩn rủi ro vẫn được dẫn vào sử dụng, bởi nếu không động thái thì thiệt hại chắc chắn còn lớn hơn rất nhiều. Các quốc gia đang trở thành “chuột bạch” trong các thử nghiệm xã hội quy mô lớn. Điều gì sẽ xảy ra khi mọi thứ mọi người đều làm việc ở trong nhà và chỉ giao tiếp từ xa? Điều gì sẽ diễn ra khi toàn bộ các trường đại học và phổ thông chỉ huấn luyện trực tuyến? Thông thường, các chính phủ, doanh nghiệp và các ủy ban giáo dục sẽ không lúc nào đồng ý tiến hành những thí nghiệm như vậy. Nhưng hiện tại không còn là bối cảnh thông thường.

Những hình ảnh trong bài viết được chụp từ các webcam quan sát các đường phố của Italy, được 1 thợ chụp ảnh có tên Graziano Panfili đang sống trong vùng bị cô lập tìm thấy và chụp lại.

Trong bối cảnh khủng hoảng này, chúng ta đương đầu với hai lựa chọn vô cùng quan trọng. Trước nhất là chọn lựa giữa sự quan sát chuyên quyền hay trao quyền quan sát cho công dân. Thứ hai là chọn lựa giữa sự xa lánh mang tính dân tộc chủ nghĩa hay sự đoàn kết toàn cầu giữa các quốc gia. 

Giám sát “dưới da”

Để ngăn chặn đại dịch, toàn bộ người dân càng phải tuân thủ theo những quy định cụ thể về phòng trừ dịch. Có hai cách chính để thi hành điều này. Phương pháp thứ đặc biệt là nhà nước quan sát người dân, và xử phạt những người phạm luật quy định phòng chống dịch. Ngày nay, lần thứ nhất tiên trong lịch sử loài người, các công nghệ hiện đại đã giúp chính quyền giám sát được tất cả mọi người dân tại mọi thời điểm. 50 năm trước, lực lượng phản gián KGB không thể theo dõi 240 triệu người dân Xô Viết 24 giờ mỗi ngày, và lực lượng này cũng chẳng thể phân tích hiệu quả mọi dữ liệu họ thu thập được. KGB hoạt động dựa vào các chuyên gia phân tích và đội quân nhân sự giỏi nghiệp vụ, nhưng việc phân công một điệp viên theo dấu một người dân trên toàn quốc là điều không thể. Giờ đây, các nhà nước có thể dựa vào những bộ cảm biến thông dụng và các thuật toán máy tính xử lý siêu nhanh để giám sát, thay vì sử dụng nhân lực như trước. Trong cuộc chiến chống Covid-19, một số nhà nước đã triển khai những công cụ giám sát mới bằng công nghệ. Đáng chú trọng nhất có lẽ là Trung Quốc. Bằng cách quan sát smartphone của người dân, sử dụng hàng trăm triệu camera nhận diện người dân nơi công cộng, cũng giống đòi hỏi người dân khai báo thân nhiệt và tình trạng sức khỏe, các bộ phận chức năng của Trung Quốc có thể nhanh chóng định vị các tình huống nghi nhiễm Covid-19, cùng lúc còn truy xuất ra được họ đã đi những đâu, tiếp xúc với các ai để xác định người nghi nhiễm nếu cần. Một loạt các phần mềm di động cũng đã được tiến hành để cảnh báo người dân về những ca nhiễm bệnh ở độ rộng gần để họ chủ động phòng tránh. 

Đấu trường Colosseum ở Rome.

Những công nghệ quan sát kiểu này không chỉ phổ biến ở Đông Á. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu mới đây cũng đã cho phép Cơ quan An ninh Israel sử dụng công nghệ “chuyên dụng” chống khủng bố vào việc quan sát người bệnh nhiễm Covid-19. Khi Ủy ban phụ trách của quốc hội phủ quyết, ông Netanyahu đã thông qua bằng một “sắc lệnh khẩn cấp”.

Bạn cũng đều có thể phản biện rằng những chuyện này đã quá quen thuộc. Trong những năm gần đây, các chính phủ và tập đoàn công nghệ toàn cầu đều đã sử dụng những công nghệ giám sát còn phức tạp hơn để theo dấu và khống chế người dân. Tuy nhiên, nếu chúng ta không thận trọng, đại dịch này có thể trở thành một cột mốc quan trọng trong lịch sử công nghệ giám sát người dân. Không chỉ bởi việc các công nghệ quan sát toàn dân từng bị phản đối ác liệt sẽ được những quốc gia triển khai 1 cách hiển nhiên, mà công nghệ quan sát cho dù còn chuyển đổi tinh vi từ “ngoài da” sang “dưới da”.

Quảng trường Beato Roberto ở Pescara

Hiện tại, khi ngón tay bạn chạm vào màn hình smartphone và bấm vào một đường link, các chính phủ chỉ mới muốn biết chính xác bạn đã bấm vào cái gì. Nhưng trong đại dịch Covid-19, mối quan tâm chính của người giám sát đã thay đổi. Các chính phủ giờ đây muốn biết cả độ nóng và huyết áp bên dưới lớp da ngón tay của bạn.

Khẩn cấp kiểu “bánh pudding”

Tình huống khẩn cấp buộc chúng ta đương đầu với một trong những vấn đề khi bị quan sát là không có ai biết chính xác chúng ta bị giám sát như thế nào, và sẽ dẫn tới điều gì trong các năm tiếp theo. Công nghệ quan sát đang phát triển với vận tốc chóng mặt, và những điều 10 năm trước có vẻ như khoa học viễn tưởng thì lúc này đang không còn gì mới lạ. Chẳng hạn, chúng ta giả định có 1 nhà nước đòi hỏi mọi công dân phải đeo một cái vòng sinh trắc bắt chước dấu thân nhiệt và nhịp tim 24 giờ mỗi ngày. Dữ liệu giám sát sẽ có lưu trữ và phân tích bằng các thuật toán của nhà nước đó. Các thuật toán tinh vi cho dù sẽ định vị được bạn bị ốm trước cả những lúc bạn biết. Chuỗi truyền nhiễm dịch bệnh nhờ vào đây sẽ bị chống lại quyết liệt và hiệu quả hơn. Các hệ thống giả thiết như vậy được cho rằng cũng có thể chống lại đại dịch chỉ trong vài ngày. Nghe thật tuyệt hảo phải không?

Nhưng mặt trái, đương nhiên luôn tồn tại, sẽ là việc hợp pháp hóa cho 1 hệ thống quan sát kinh khủng chưa một lần có. Chẳng hạn, khi tôi thường bấm vào link của Fox News hơn là link của CNN để xem tin tức, thông tin đó có thể giúp bạn biết đôi chút về ý kiến chính trị hay cho dù cả tính tình của tôi. Nhưng nếu bạn biết được cả các dữ liệu về thân nhiệt, huyết áp và nhịp tim khi tôi xem một quãng video, bạn thậm chí cũng có thể có thể biết điều gì khiến tôi vui hay buồn, cho dù khiến tôi tức giận. 

Nên nhớ rằng tức giận, vui buồn, chán nản hay yêu thương cũng đều là các hiện tượng sinh vật học giống như khi chúng ta ho thường bị sốt. Công nghệ xác định được cơn ho cũng có thể nhận thấy được khi bạn cười vang. Nếu các tập đoàn công nghệ và các nhà nước bắt đầu thu thập dữ liệu sinh trắc học của chúng ta trên quy mô đại chúng, họ cũng đều có thể nắm vững chúng ta nhiều hơn cả chúng ta biết về bản thân. Thậm chí, sau đó họ chẳng những dự doán được cảm xúc của chúng ta, mà còn thao túng được các cảm xúc đó để bán cho chúng ta bất kỳ cái gì họ muốn, bất cứ đó là một sản phẩm hay là một chính trị gia. Giám sát sinh trắc học có thể biến scandal rò rỉ dữ liệu Cambridge Analytica của Facebook trở thành thứ “tối cổ”. Thử mường tượng ở một quốc gia độc tài mà người dân bị buộc phải đeo vòng giám sát sinh trắc học, sẽ có các công dân bị ngồi tù vì có những cảm xúc chống đối chế độ, dù họ không hề bộc lộ ra nét mặt hay lời nói, hành động.

Quang cảnh một khu căn hộ của trường đại học ở Lodi, Ytalia.

Đương nhiên, bạn có thể sử dụng biện pháp giám sát sinh trắc học như một biện pháp tạm thời để giải quyết trường hợp khẩn cấp, và nó sẽ bị vô hiệu khi khủng hoảng qua đi. Nhưng các biện pháp tạm thời sẽ tạo ra những thói quen xấu trong tình huống khẩn cấp, nhất là lúc các trường hợp khẩn cấp phát mới luôn tiềm ẩn và có thể xuất hiện bất cứ lúc nào. Chẳng hạn, đất nước Israel của mình đã phát biểu trạng thái nguy cấp từ cuộc chiến giành độc lập năm 1948. Điều này hợp lệ hóa đồng loạt các giải pháp tạm thời từ phê duyệt truyền thông, sung công đất đai, cho đến các quy chế về việc làm bánh pudding (tôi không đùa đâu). Dù trận chiến đã xong xuôi từ lâu, Israel chưa khi nào tuyên bố chấm dứt tình trạng khẩn cấp và cũng không gỡ bỏ các giải pháp tạm thời năm 1948 (vào năm 2011, chính phủ cuối cùng cũng chấp nhận xóa khỏi nghị định về bánh pudding).

Bãi biển Porto San Giorgio, biển Adriatic.

Ngay cả những lúc số ca nhiễm Covid-19 đã giảm về 0, một số nhà nước cần thu thập dữ liệu cá nhân vẫn có thể lập luận rằng họ cần giữ các hệ thống giám sát sinh trắc học vì lo ngại sẽ được 1 đại dịch virus mới, hoặc bởi nhờ có 1 chủng Ebola mới phát triển ở Trung Phi… Quyền riêng tư đã trở thành một cuộc chiến tại đất nước chúng tôi trong các năm gần đây, và đại dịch Covid-19 có thể là bước ngoặt phân định cuộc chiến. Khi mọi người phải chọn lựa giữa quyền riêng tư và sức khỏe, họ thường sẽ chọn sức khỏe.

“Cảnh sát xà phòng”

Trên thực tế, gốc rễ của vấn đề nằm ở chính đòi hỏi mọi người phải chọn lựa giữa quyền riêng tư và sức khỏe, bởi này là một chọn lựa sai lầm ngay từ cách đặt vấn đề. Chúng ta hoàn toàn cũng có thể có thể và nên có cả quyền riêng tư lẫn sức khỏe. Bằng cách trao quyền cho công dân, chúng ta có thể bảo quản sức khỏe của mình và chống lại dịch Covid-19 mà chẳng cần phải có lập chế độ giám sát bắt buộc. Trong vài tuần qua, tại Hàn Quốc và Singapore nổi lên là những trường hợp thành công nhất trong việc kết hợp cộng đồng để ngăn chặn dịch corona lan rộng. Mặc dù các quốc gia này vẫn sử dụng một số phần mềm giám sát, họ chủ yếu dựa vào việc triển khai xét nghiệm trên diện rộng, báo cáo số liệu trung thực và sự hợp tác tự nguyện của quần chúng.

Giám sát tập trung và chế tài xử phạt chẳng cần là cách duy nhất để khiến mọi người làm theo các chỉ dẫn phòng dịch hiệu quả. Khi người dân được tiếp cận đủ tin tức 1 cách khoa học và chính xác, họ sẽ thực hành nghiêm túc mà không cần thiết sự ép buộc nào.

Chẳng hạn như việc rửa tay bằng xà phòng. Đây là một trong những tiến bộ lớn của nhân loại từ trước đến nay về vệ sinh cá nhân. Hành động dễ dàng này đã cứu hàng triệu mạng sống mỗi năm. Mặc dù chúng ta coi đó là điều hiển nhiên, nhưng chỉ đến thế kỷ 19, các nhà khoa học mới phát giác ra tầm quan trọng của việc rửa tay bằng xà phòng. Trước đó, cho dù các bác sĩ và y tá còn di chuyển từ một ca phẫu thuật này sang một ca phẫu thuật tiếp theo mà không rửa tay. Giờ đây hàng tỷ người rửa tay mỗi ngày, không phải bởi do có 1 đội quân “cảnh sát xà phòng” giám sát, mà bởi họ nhận thức được các lợi ích sức khỏe. “Tôi rửa tay bằng xà bông vì tôi đã nghe nói tới virus và vi khuẩn, tôi biết được các sinh vật bé nhỏ này gây bệnh và tôi biết rằng xà phòng có thể loại bỏ chúng”.

Cung điện Hoàng gia Caserta, Italia.

Nhưng để đạt được mức độ tuân thủ và hợp tác như vậy, bạn phải tin tưởng. Mọi người cần tin vào khoa học, tín nhiệm các cơ quan công quyền và tín nhiệm vào các phương tiện truyền thông. Trong những năm qua, sự cạnh tranh giữa các đảng phái khiến các chính trị gia trở nên thiếu trách nhiệm, cố tình phá hoại niềm tin của người dân vào khoa học, vào các cơ quan công quyền và các phương tiện truyền thông. Những chính trị gia này còn cũng có thể bị cám dỗ theo chủ nghĩa độc đoán, cho rằng bạn chẳng thể đặt niềm tin theo công chúng để làm điều đúng đắn.

Thông thường, niềm tin đã bị xói mòn trong nhiều năm không thể được xây dựng lại chỉ còn sau một đêm. Nhưng đây chẳng cần là thời điểm thông thường. Khi khủng hoảng, quan niệm cũng đều có thể thay đổi nhanh chóng. Bạn có thể xung khắc với anh chị em ruột mình trong nhiều năm, nhưng khi nguy cấp, bạn bỗng dưng phát hiện họ vẫn là nơi bạn đặt niềm tin và tình thương, và các bạn vẫn sẵn lòng giúp sức nhau. Thay vì xây dựng một hệ thống quan sát mọi công dân, vẫn chưa quá muộn để gây dựng lại niềm tin của người dân vào khoa học, vào bộ phận công quyền và truyền thông. Chắc chắn chúng ta nên sử dụng các công nghệ giám sát mới, nhưng sẽ trao quyền sử dụng nó cho người dân. Tôi tận gốc cỗ vũ việc theo dõi nhiệt độ cơ thể và huyết áp mỗi người dân, nhưng dữ liệu đó không dùng vào việc phục vụ một nhà nước toàn năng. Thay vào đó, dữ liệu kia sẽ cho phép tôi mang ra các chọn lựa cá nhân minh mẫn hơn, cũng giống tự nhận trách nhiệm trước chính phủ đối với các quyết định của mình.

Lungomare di Forte dei Marmi, ở Versilia

Nếu cũng đều có thể tự theo dấu sức khỏe bản thân 24 giờ mỗi ngày, tôi sẽ không những biết rõ liệu tôi có gây hiểm nguy cho ai khác hay không, mà còn hỗ trợ tạo thành các thói quen có lợi cho sức khỏe của mình. Nếu tôi có thể tiếp cận và phân tích các hoạch toán đáng tin cậy về sự lây lan của Covid-19, tôi cũng có thể có thể kiểm chứng các thông tin chính phủ công bố và liệu chủ trương mà nhà nước đang áp dụng có phòng trừ dịch hữu hiệu hay không. Khi nói tới giám sát, người ta thường chỉ nghĩ tới công nghệ giúp nhà nước giám sát người dân mà không nhớ rằng công nghệ cũng cũng đều có thể giúp mỗi cá nhân quan sát chính phủ. Do đó, dịch Covid-19 là một thử nghiệm lớn về quyền công dân. Trong những ngày sắp tới, mỗi người trong chúng ta nên lựa chọn tin tưởng vào dữ liệu khoa học và các chuyên gia chăm sóc sức khỏe hơn các thuyết âm mưu vô căn cứ và phát ngôn của các chính trị gia nhiều tham vọng. Nếu không lựa chọn đúng, chúng ta cũng có thể thấy mình đang ký giấy cho đi những quyền tự do quý báu nhất, nhưng vẫn nghĩ rằng đó là cách duy nhất để bảo vệ sức khỏe của mình.

Chúng ta cần một kế hoạch ngoài nước

Vấn đề quan trọng thứ 2 mà chúng ta phải đối mặt, đó là lựa chọn giữa sự cô lập mang tính dân tộc chủ nghĩa và sự gắn bó toàn cầu. Cả đại dịch và hậu quả khủng hoảng kinh tế đều là những vấn đề toàn cầu. Chúng chỉ có thể được xử lý hữu hiệu bằng hợp tác toàn cầu.

Điều kiện tiên quyết và quan trọng nhất giúp đánh bại Covid-19, đó là chúng ta cần chia sẻ thông tin trên phạm vi toàn cầu. Đó là ưu thế lớn của nhân loại so với virus. Một con virus Covid-19 ở Trung Quốc cùng một con virus Covid-19 ở Mỹ chẳng thể trao đổi cùng nhau các mẹo về kiểu cách truyền nhiễm cho con người. Nhưng Trung Quốc cũng đều có thể chia sẻ cho Mỹ nhiều bài học quý giá về Covid-19 và cách đối phó với nó. Những phát giác của một bác sĩ người Ý tại Milan vào sáng sớm cũng cũng có thể có thể là tin tức cứu được thêm mạng sống ở Tehran vào buổi tối cùng ngày. Khi chính phủ Anh do dự giữa một số chủ trương chống dịch, họ cũng đều có thể nhận được lời chỉ bảo từ Hàn Quốc, nơi đã đương đầu giải quyết rất hữu hiệu phương án chống dịch trong bối cảnh tựa như vào một tháng trước. Nhưng để việc chia sẻ này thành hiện thực, chúng ta cần một tinh thần hợp tác và tin tưởng toàn cầu.

Các quốc gia nên sẵn sàng chia sẻ thông tin một cách cởi mở và khiêm tốn lắng nghe lời khuyên, cũng giống tin vào dữ liệu và những phân tích họ được chia sẻ. Chúng ta cũng cần phải một nỗ lực toàn cầu để sản xuất và phân phối thiết bị y tế, đặc biệt là bộ kit thử nhanh và máy thở. Thay vì mọi quốc gia phải chạy đua tự sản xuất và tích trữ mọi thiết bị có thể mua được, một nỗ lực hợp tác thế giới sẽ giúp đẩy nhanh việc sản xuất và phân phối các thiết bị để chống dịch hữu hiệu hơn. Cũng giống việc quốc hữu hóa các ngành công nghiệp quan trọng trong chiến tranh, trận chiến giữa nhân loại và Covid-19 khiến chúng ta phải “nhân tính hóa” những dây chuyền sản xuất mang tính sống còn. Một quốc gia giàu có và ít người bệnh nhiễm virus nên sẵn lòng chi viện các thiết bị y tế thiết yếu cho những nước nghèo hơn đang bị bệnh dịch hoành hành với niềm tin rằng khi đến lượt mình cần giúp đỡ, các quốc gia khác cũng sẽ chung tay hỗ trợ.

Một chiến dịch hợp tác tương tự cũng cũng có thể có thể áp dụng với đội quân y tế. Các nước đang ít bị ảnh hưởng có thể gửi chuyên viên y tế đến những vùng dịch trong khu vực, vừa để giúp cứu người kịp thời, vừa để nhận được các hiểu biết phòng trừ dịch quý giá. Nếu sau đó tâm dịch chuyển hướng tới, sự giúp đỡ cũng sẽ quay theo chiều ngược lại.

Sự hợp tác ngoài nước cũng quan trọng trên mặt trận kinh tế. Xét bản tính của kinh tế ngoài nước và chuỗi cung ứng, nếu mỗi chính phủ tự tiện động thái mà không đếm xỉa gì đến những quốc gia khác, hậu quả sẽ là khủng hoảng kinh tế ngoài nước và suy thoái sâu. Vì vậy, chúng ta cần một kế hoạch hành động toàn cầu và cần thúc đẩy nhanh.

Duomo ở Florence, Italia.

Ngoài ra chúng ta cũng cần đạt được thỏa thuận thế giới về việc di chuyển giữa các quốc gia. Đi lại quốc tế bị ngừng trệ trong nhiều tháng sẽ đẩy chúng ta vào tình cảnh cực kì khó khăn và cản trở cuộc chiến chống Covid-19. Các quốc gia cần hợp tác để cấp phép một số ít những người quan trọng tiếp tục di chuyển qua biên cương như các nhà khoa học, bác sĩ, nhà báo, chính trị gia, và thương nhân. Các quốc gia cũng đều có thể ký một thỏa thuận toàn cầu về việc sàng lọc ngay tại quê hương của các du khách. Nếu những hành khách được sàng lọc cẩn trọng trước khi được phép lên máy bay, các quốc gia sẽ sẵn lòng cho họ nhập cảnh.

Đáng tiếc, hiện các quốc gia gần như chưa thi hành bất cứ giải pháp hợp tác nào như vậy. Sự tê liệt tập thể đang bóp nghẹt cả thế giới. Dường như không có một “ngọn cờ đầu” nào trong dàn lãnh đạo thế giới. Đáng nhẽ chúng ta phải chứng kiến 1 buổi họp nguy cấp giữa các nhà chỉ đạo nước ngoài từ nhiều tuần trước để đem ra một kế hoạch động thái chung. Cho đến tận tuần này, các nhà chỉ huy khối G7 mới thu xếp một buổi họp trực tuyến, nhưng rồi cũng chẳng đi đến đâu.

Bãi biển Torre San Giovanni, ở Lecce.

Trong những cuộc khủng hoảng thế giới trước đây, thí dụ như khủng hoảng tài chính 2008 hay đại dịch Ebola 2014, Mỹ luôn nắm vai trò dẫn dắt. Nhưng chính quyền Mỹ hiện giờ đã từ bỏ vai trò lãnh đạo. Washington nói rõ lập trường rằng nước Mỹ hiện nay đoái hoài đến sự phồn vinh của họ hơn là sau này nhân loại.

Chính quyền Mỹ cho dù đã bỏ rơi cả những đồng minh thân cận nhất. Khi cấm mọi thứ các chuyến bay từ EU, Mỹ còn chẳng buồn thông báo trước, chứ đừng nói tới việc hỏi quan điểm của EU về giải pháp mạnh tay này. Tuần trước, người Đức cũng khá tức giận trước tin tức buộc tội Mỹ đề xuất trả 1 tỷ USD cho 1 cửa hàng dược của Đức để mua độc quyền sáng chế vaccine Covid-19 (dù sau đó Nhà Trắng đã lên tiếng không đồng ý cáo buộc này và khẳng định đó là tin giả). Kể cả những lúc chính quyền Mỹ thay đổi cách tiếp cận và mang ra một kế hoạch hành động toàn cầu, sẽ hiếm quốc gia nào còn dám mạnh dạn đi theo một “ngọn cờ đầu” như vậy.

Nếu không có quốc gia nào thế chỗ trống mà Mỹ để lại, thì không những việc chống đại dịch trở nên khó khăn hơn, mà còn làm quan hệ quốc tế tệ hại hơn trong số năm tới. Tuy nhiên trong nguy có cơ. Chúng ta hy vọng đại dịch này sẽ giúp nhân loại nhận thấy sự nguy hiểm của sự chia rẽ toàn cầu.

Nhân loại luôn phải đem ra quyết định. Chúng ta sẽ tiếp tục cuộc đua xuống đáy vực của sự chia rẽ, hay sẽ chuyển hướng sang con đường của đoàn kết toàn cầu? Nếu chọn chia rẽ, chúng ta sẽ chẳng những nối dài cuộc khủng hoảng bệnh dịch này, mà thậm chí còn dẫn đến những thảm họa kịch liệt hơn trong tương lai. Nếu chúng ta chọn đoàn kết, kia sẽ không chỉ là chiến thắng trước đại dịch Covid-19, mà còn là chiến thắng trước mọi đại dịch và khủng hoảng cũng đều có thể dập dồn tấn công loài người trong thế kỷ 21.

Yuval Noah Harari  

Trần Bích Hạnh  (lược dịch từ Financial Times)

Yuval Noah Harari, công nghệ giám sát, đại dịch, virus, corona, quyền riêng tư, hợp tác, toàn cầu,

Nội dung Yuval Noah Harari: Thế giới sẽ ra sao sau đại dịch Covid-19? – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.