Baidu, Alibaba và Tencent đã thay đổi Internet như thế nào? – Tin Công Nghệ

Vào cuối thế kỷ 17, trào lưu rào đất cướp ruộng (Enclosure) của tư bản Anh đạt đến cao trào, ảnh hưởng đến vận mệnh quốc gia của Anh trong hàng trăm năm. Phong trào này thúc đẩy qui trình công nghiệp hóa của Anh, đưa Anh đến vị trí cai trị thế giới, nhưng đồng thời cũng khiến nông dân Anh phải trả giá bằng máu và nước mắt.

Mạng Internet Trung Quốc cũng rộ lên “phong trào bao vây” nối dài hơn 10 năm. Những gã khổng lồ Internet được đại diện bởi BAT đã sử dụng trận chiến bao vây để định hình Internet Trung Quốc.

Từ năm 2008 đến năm 2021, ba cuộc “chiến tranh bao vây” lần lượt nổ ra trên Internet: cuộc chiến tìm kiếm, trận chiến của các cổng tin tức di động và trận chiến của các thuật toán.

Sau mỗi cuộc chiến, tính cạnh tranh độc quyền của Internet trở nên nghiêm trọng hơn. Trong qui trình này, Internet dần dần đi trái lại với tinh thần ban đầu của nó – từ mở sang đóng, từ đổi mới sang độc quyền.

Vào tháng 7/2021, các phương tiện truyền thông đưa tin rằng Alibaba và Tencent sẽ công khai với nhau. Nếu đúng như vậy, Trung Quốc sẽ bước vào một giai đoạn mới.

Nhìn lại lịch sử, cuộc chiến vây hãm của BAT định hình Internet ngày nay như ra sao? Tại sao Internet chuyển từ trạng thái mở vào thời kỳ đầu thành “hòn đảo biệt lập” đóng cửa ngày nay? Internet Trung Quốc sẽ đi về đâu trong tương lai?

1. Độc quyền “cổng thông tin” và sự trỗi dậy của BAT

Thế giới kỹ thuật số giống như ngoài nước thực, trong không gian mạng, người dùng là dân số, và doanh thu là thuế.

Từ năm 1999 đến năm 2003, có một thời kỳ độc quyền “cổng thông tin hóa” trên Internet ở Trung Quốc. Sina, Sohu và Netease, ba cổng tin tức lớn, đã độc chiếm ba trang web hàng đầu phổ biến nhất, và cũng độc quyền hơn 55% doanh thu của thị trường quảng cáo Internet.

Dựa vào ưu thế này, ba cổng thông tin lớn đã hùng cường bước vào cuộc cạnh tranh trên thị trường Internet rộng lớn, đe dọa trực diện đến sự tồn vong của các trang web độc lập khác.

Hầu hết các trang web độc lập đang phải vật lộn dưới cái bóng của độc quyền cổng thông tin, và thậm chí mất đi sự tiến lên độc lập, trở thành một công cụ để các trang web cổng thông tin thu hút lưu lượng truy cập.

Chỉ có ba loại trang web đã thoát khỏi số phận sụp đổ: công cụ tìm kiếm, lời nhắn tức thời và thương mại điện tử. Ba loại trang web này hình thành lên ba gã khổng lồ Internet Trung Quốc BAT (Baidu, Alibaba và Tencent).

Bộ ba gã khổng lồ Internet Trung Quốc.

Sau khi nghiên cứu giai đoạn này, phó giáo sư Tang Zhidong của Đại học Khoa học Kỹ thuật Hoa Trung nhận thấy rằng có hai nhân tố quyết định số phận của 1 trang web: ưu thế tuyệt đối về con số người sử dụng và loại hình doanh thu trưởng thành. Nói dễ hiểu thì đó là con người và tiền bạc.

Năm 2003, ba cổng thông tin lớn Sina, Netease và Sohu vẫn giữ địa thế đứng đầu về Internet của Trung Quốc. Trong số 10 trang web hàng đầu, một nửa trong những đó bị chiếm dụng bởi các cổng thông tin.

Baidu và Tencent bắt đầu nổi lên vào thời điểm này, với tư cách là đại diện của công cụ tìm kiếm và nhắn tin tức thời, lần lượt xếp thứ 6 và 9. Với tư cách là đại diện của các trang thương mại điện tử, eBay kẹt ở vị trí thứ 10, và Alibaba không mang tên trong danh sách.

Chỉ 1 năm sau, tình hình bắt đầu thay đổi. Ba thế lực mới đã tăng lên nhanh chóng.

Năm 2004, Baidu thay thế NetEase và chen chân vào top ba Internet ở Trung Quốc. Tencent đã tăng từ vị trí thứ 9 lên vị trí thứ 6. Alibaba lọt được vào top 10 và xếp thứ 8. Cuộc chiến trong sau này sẽ diễn ra giữa ba thân thế mới này.

2. Trận chiến tìm kiếm: Mở cánh cửa dẫn đến trò chơi có tổng bằng không trên Internet (Zero-Sum Game)

Cốt lõi của Alibaba là một công cụ tìm kiếm khổng lồ. Tìm kiếm trên Internet và kiếm tìm mặt hàng chỉ có thể mở ra số phận loại trừ lẫn nhau. Do đó, ngọn lửa của trận chiến bao vây Internet trước mắt đã bùng cháy.

Tháng 9/2008, Alibaba thông báo chính thức chặn công cụ kiếm tìm của Baidu.

Baidu phản ứng quyết liệt. Tổng giám đốc cơ quan mua bán của Baidu đã thẳng thắn chỉ ra rằng hành động chặn Baidu của Alibaba bất chấp lợi ích của những người bán trên nền tảng giao dịch Taobao.

Alibaba đáp trả: “Chặn các công cụ tìm kiếm mới cũng đều có thể ngăn các doanh nghiệp phạm pháp sử dụng đấu thầu xếp hạng, tối ưu hóa tìm kiếm và các phương tiện khác để đánh lừa lòng tin của người tiêu dùng”.

Cả Baidu và Alibaba đều gắng gượng đâm thẳng những con dao sắc nhọn vào lãnh thổ của nhau.

Baidu đã ra mắt nền tảng thương mại điện tử “Baidu Youah” vào năm 2008. Nhưng tiếc thay, nền tảng này sẽ không khiến ảnh hưởng lớn đến Alibaba.

Ngược lại, hành động của Ali khiến lợi ích của Baidu lao đao. Cốt lõi của hoạt động tìm kiếm sản phẩm của Baidu là thu hoa hồng quảng cáo bằng phương pháp đem lại lưu lượng truy cập cho sản phẩm. Alibaba trực diện ra mắt liên minh quảng cáo của riêng mình.

Năm 2007, Alibaba xây dựng Alimama, cánh tay dữ liệu khổng lồ của Alibaba và định vị nó là một “nền tảng giao dịch quảng cáo mở”. Năm 2008, Alimama sáp nhập vào Taobao giúp các doanh nghiệp quảng cáo trên Internet dưới hình thức khách hàng của Taobao. Năm 2010, Alimama nâng cấp thành “Liên minh Alibaba” và trở thành liên minh quảng cáo lớn số 1 tại Trung Quốc.

Sẽ là sai lầm nếu coi cuộc chiến này chỉ là hai gã khổng lồ tranh giành thị trường quảng cáo thương mại điện tử. Thực tế, nó đã ảnh hưởng trực diện đến loại hình và các cuộc cạnh tranh Internet của Trung Quốc 10 năm sau.

Chiến lược mở và hệ sinh thái của Alibaba cho tới nay vẫn mang dấu ấn: tất cả đều mở để phục vụ hoạt động buôn bán của chính công ty.

Năm 2011, “Chiến lược Taobao lớn” được nâng cấp thêm thành “Chiến lược Alibaba lớn” và chuỗi tích hợp được mở rộng kể cả các nhóm người tiêu dùng, thương nhân, chuỗi ngành sản xuất, luồng thông tin tích hợp, hậu cần, thanh toán và điện toán đám mây.

Ảnh: Sina

Jack Ma đã có bài tuyên bố tại lễ đón Giám đốc điều hành Tập đoàn Mengniu đến thăm Tập đoàn Alibaba.

“Mô hình buôn bán tốt nhất trên toàn cầu là một quốc gia. Tất nhiên, một quốc gia không thể được xây dựng một cách tùy tiện, nhưng có 1 nơi mà một quốc gia có thể được thành lập, và đó là trên mạng ảo.”

Một mảnh đất, một nhóm người, chỉ cũng đều có thể thuộc sở hữu một quốc gia.

Alibaba là người trước mắt nhìn thấy điều ấy và đưa nó vào hành động. Cánh cửa dẫn đến trò chơi có tổng bằng không trên Internet vì thế được mở ra.

3. Trận chiến cổng tin tức di động: Internet được tách thành “hòn đảo biệt lập”

Trò chơi tổng bằng không đã trở thành một “bình thường mới” trong giai đoạn Internet di động. Hai gã khổng lồ Alibaba và Tencent đã khai hỏa và khuấy động toàn bộ ngoài nước Internet.

Chính Alibaba là người nổ phát súng đầu tiên.

Vào tháng 8/ 2013, Taobao đã đem ra một thông báo bảo rằng họ sẽ chặn hoàn toàn các hình ảnh mã QR từ bên phía ngoài trong vòng một tháng. Điều này còn có tức là khi mọi người mua sắm trên Taobao, họ chẳng thể truy cập tài khoản chính thức WeChat của chủ đơn vị bằng cách quét mã QR của sản phẩm.

Ba tháng sau, Tencent đã phản công trên lãnh thổ của chính mình. Vào ngày 1/11, ứng dụng xã hội “Laiwang” của Alibaba đã phát động một hoạt động mời bạn bè đăng ký để thu được một phong bao lì xì 2 NDT. Sau khi buổi lễ được khởi chạy, liên kết đã bị WeChat (ứng dụng mạng xã hội của Tencent) chặn và không thể chia sẻ lên WeChat.

Alibaba ngay tức thì tung ra một cú đấm khác. Ngày 22/11, người dùng Trung Quốc phát hiện ra rằng việc nhấp vào mọi thứ các liên kết Taobao trong WeChat đều bị buộc chuyển hướng đến trang tải xuống của phần mềm Taobao.

Cho đến nay, Taobao đã chặn mọi thứ các lượt truy cập từ WeChat. Taobao cho biết: “WeChat không an toàn, và chúng tôi không chấp nhận mở trở lại cho đến khi nó an toàn.”

Tencent đã không thi hành bất kỳ hành động tiến công nào mà chỉ áp dụng biện pháp tự bảo quản thận trọng: WeChat đã ngừng chuyển hướng các liên kết tới phần mềm Taobao.

Ảnh: Sina

Bản chất của “Cuộc chiến bao vây” đợt thứ 2 là cuộc chiến xâm nhập vào kỷ nguyên Internet di động.

Đặc điểm của tư bản là liên tục mở rộng và nhân lên. Internet di động đã tạo ra những điều kiện đặc biệt cho sự mở rộng độc quyền của các dịch vụ Internet.

Sự biến mất của các siêu liên kết (hyperlink) là lý do cốt lõi của môi trường này. Trong thời buổi Internet PC, có biết bao siêu liên kết trên Internet. Chỉ với một trang web (siêu liên kết), chúng ta có thể đến bất cứ nơi nào chúng ta muốn trên Internet.

Nhưng trong thời đại của Internet di động, các siêu liên kết đã biến mất. Ở thời kì này, các ứng dụng dành cho thiết bị di động đã trở nên phổ biến và chúng chẳng cần đến siêu liên kết. Nếu đó là một ứng dụng web, siêu liên kết bị ẩn sau giao diện và người dùng hầu như không nhận ra.

Khi Internet di động không còn siêu liên kết, thông tin chưa được chia sẻ và trao đổi. Mỗi phần mềm chia Internet di động thành các phần của “đảo thông tin”.

Trong tình huống này, các công ty Internet đang cạnh tranh để trở thành “siêu ứng dụng” – bằng cách cung cấp cho người sử dụng đơn vị một cửa, độc quyền công ty Internet của người dùng.

Năm 2013, dữ liệu của tổ chức nghiên cứu thị trường TNS cho biết trên nền tảng iOS, ba ứng dụng hàng đầu cùng chiếm 38% thời gian của người dùng. Trên nền tảng Android, năm phần mềm hàng đầu chiếm 34% thời gian của người dùng.

“Cuộc chiến bao vây” của những gã khổng lồ Internet càng làm trầm trọng thêm xu hướng sinh tử này. Thống kê vào năm 2014 cho biết 43% người sử dụng không còn muốn cài đặt phần mềm mới. Mỗi phần mềm là một quần đảo và mỗi phần mềm muốn trở thành một thế giới.

Những hành vi này đã củng cố hiệu ứng “khuynh đảo” của Internet, và đã phản tác dụng vào chính Internet.

Những người khổng lồ Internet đã nã súng vào nhau, nhưng chính người dùng mới là người đích thực bị thương. “Người dùng phải chấp nhận tình trạng thù địch này của những dịch vụ lớn, và phải thích nghi với các phiền hà do sự thù địch của họ gây ra”, nhà giám sát Internet Keso nói.

Không có công ty Internet nào thực sự quan tâm. Mọi công ty đều “vô tình”. Trong giai đoạn tiếp theo, chúng ta sẽ tới với một phiên bản tiến hóa của “hòn đảo” Internet.

4. Trận chiến thuật toán

Chiến lợi phẩm mới là ở đây. Bytedance tiến công mọi nơi và va quệt quyết liệt với Baidu, Alibaba, Tencent.

Năm 2017, tổng giám đốc của Baidu cho thấy trong một cuộc vấn đáp với Caijing rằng Baidu đã đánh giá điểm chuẩn của Toutiao (nền tảng cung cấp nội dung của ByteDance) và có kế hoạch “đánh bại Toutiao trong vòng một năm”.

ByteDance buộc tội Tencent lợi dụng vị thế thống trị các nền tảng tin nhắn trực tuyến WeChat và QQ để ngăn người sử dụng chia sẻ các nội dung từ ứng dụng video Douyin của hãng này.

ByteDance cũng không nhàn rỗi với Alibaba. Vào tháng 8/2020, Douyin thông báo rằng bắt đầu từ ngày 9/10, phòng phát sóng trực diện Douyin sẽ không chấp nhận các liên kết bên ngoài hàng hóa của nền tảng bên thứ ba nữa và chỉ hỗ trợ các công ty Douyin. Các liên kết mặt hàng Taobao đã bị Douyin chặn.

Trước đó, Taobao và Douyin đã ký hợp đồng quảng cáo hàng năm trị giá 7 tỉ NDT vào năm 2019 và đang đàm phán về hợp đồng quảng cáo mới 20 tỉ NDT vào năm 2020. Tuy nhiên, sự hợp tác chặt chẽ do quảng cáo khủng mang lại không làm lung lay quyết tâm khai hỏa Taobao của Douyin.

“Cuộc chiến bao vây” Internet bùng phát trên toàn thế giới, và có 1 nỗi lo lớn hơn ẩn giấu đằng sau: Internet di động đang mắc phải 1 cuộc khủng hoảng lưu lượng truy cập.

Hiện tại, lưu lượng truy cập Internet di động đã đạt đến đỉnh điểm. Dữ liệu của Quest Mobile cho biết tốc độ tăng trưởng người dùng hoạt động hàng tháng trên Internet di động của Trung Quốc tiếp tục giảm từ năm 2018 đến năm 2020, từ 4,9% xuống 1,7%.

Trong thời đại của trò chơi có tổng bằng không, để phát triển, bạn chỉ cũng có thể tranh giành doanh thu từ phía bên kia.

Thuật toán + nội dung là vũ khí then chốt để chiến thắng “cuộc chiến bao vây” trong giai đoạn này. Thuật toán có ảnh hưởng đáng kể đến việc cải thiện thời gian sử dụng và độ dính của người dùng. Thuật toán hiểu sở thích của bạn và đẩy cho bạn những gì bạn thích xem, để bạn xem thêm vào và tiếp tục tự tối ưu hóa.

Tuy nhiên, các thuật toán cũng trở thành một thứ “thống trị” vô hình mới đối với con người.

Các học giả Quan Yan và Chen Long của Trung Quốc đã chỉ ra trong một báo cáo nghiên cứu rằng, “Về bản chất, việc theo đuổi tính hữu hiệu của công nghệ thuật toán là sự thao túng tâm lý con người”.

5. Kỷ nguyên phòng độc quyền: Đã đến lúc trào lưu bao vây kết thúc?

Nhìn vào ba cuộc chiến bao vây, “ngoại ứng tiêu cực” xuất hiện qua sự cạnh tranh của các công ty Internet trong hơn 10 năm qua: các dịch vụ Internet cạnh tranh vì lợi ích của riêng họ, nhưng kinh phí phát sinh toàn bộ Internet và xã hội phải chia sẻ.

Alibaba có lãnh thổ thương mại điện tử phong phú nhất trên toàn bộ Internet, và các gã khổng lồ lớn đang để mắt đến họ. Năm 2020, doanh thu hàng năm của Ali là 717,3 tỉ USD, xâm xấp 1,5 Tencent, 3 Bytedance và 10 Baidu. Thế nhưng, Alibaba chưa một lần làm chủ cổng thông tin. Trong 13 năm qua, Baidu, Tencent và Bytedance là những người đi đầu về lưu lượng truy cập và họ cũng nắm giữ vũ khí nguy hiểm nhất để ngăn chặn Alibaba.

Tương tự, Tencent, Baidu và Byte đều có nỗi run sợ và bất lực của riêng mình. Người khổng lồ Internet được ví như chiến binh A-sin trong thần thoại Hy Lạp, sức mạnh của họ được mọi người ham muốn nhưng họ lại có gót chân mỏng manh.

Cách sinh tồn của các gã khổng lồ Trung Quốc đã thúc đẩy Internet từ mở sang đóng, và từ đổi mới sang độc quyền.

“Cha đẻ của Kinh tế học Phúc lợi học” Arthur Cecil Pigou xuất bản “Sự giàu có và Phúc lợi” vào năm 1912, trong đó ông đã nghiên cứu 1 cách có hệ thống về vấn đề “ngoại ứng” (externality).

Ông đã cho thấy cạnh tranh tự do không thể nhiều nhất hóa phúc lợi xã hội, vì lợi ích và chi phí tư nhân lệch khỏi lợi ích và chi phí xã hội. Chỉ bằng phương pháp đưa ra các cơ chế để nội bộ hóa kinh phí xã hội thành chi phí tư nhân thì sự sai lệch này mới cũng đều có thể được loại bỏ.

Cuộc chiến vây hãm của các cửa hàng Internet trong 10 năm vừa qua đã tạo ra ngoại ứng tiêu cực rất lớn, nhưng không phải trả một cái giá tương xứng.

Ngày nay, các công ty Internet luôn phải chủ động đảm nhiệm trách nhiệm xã hội và tích cực hóa kinh phí xã hội thành kinh phí doanh nghiệp. Đây là cách duy nhất có lợi cho sự hiện hữu và phát triển của chính họ.

Ngày càng có nhiều công ty Internet nhận thức được điều này. Vào tháng 7, tỉnh Hà Nam, Trung Quốc đã huy động quyên góp để cứu trợ thiên tai do mưa lớn, 28 đơn vị Internet đã quyên góp tổng cộng 1,143 tỉ nhân dân tệ, chiếm 45% tổng cộng tiền quyên góp của các công ty.

Trong thời đại ngày nay, Internet đã trở thành cơ sở hạ tầng của xã hội. Điều mà các đơn vị Internet nên cảnh giác là không còn vấn đề Internet thuần túy nữa. Tất cả những vấn đề Internet đều là vấn đề xã hội.

Theo Viettimes/Sina

BAT Trung Quốc là gì, những gã khổng lồ Trung Quốc thay đổi Internet,

Nội dung Baidu, Alibaba và Tencent đã thay đổi Internet như thế nào? – Tin Công Nghệ được tổng hợp sưu tầm biên tập bởi: napmucmayintannoi.com. Mọi ý kiến vui lòng gửi Liên Hệ cho napmucmayintannoi.com để điều chỉnh. napmucmayintannoi.com tks.