Cách Sử Dụng Quạt Làm Mát PC Cho Hiệu Quả Tối ưu

Ngày nay, việc tự mình thành lập lên một hệ thống máy tính cá nhân không phải là một điều gì đó quá khó khăn như trước, nhờ vào sự phong phú của thị trường phần cứng máy tính cũng như các thiết bị gắn rời. Có thể nói, trướng ngại duy nhất chỉ nằm ngay việc ngân sách bạn có thể chi cho một dàn PC tùy chỉnh là bao nhiêu và bạn có kinh nghiệm như làm sao về từng bộ phận cấu thành lên hệ thống custom PC đó. Trong các phần tử của hệ thống máy tính, hệ thống làm mát và lưu thông không khí là một trong những cơ quan phức tạp nhất. Nó phức tạp chẳng những ở cách thức lắp đặt, mà còn ở chỗ quản lý và sử dụng làm sao để cho hữu hiệu tối ưu nhất. Chúng ta đang nói đến vấn đề vật lý, nhiệt học và cả động lực học. Nghe thì có vẻ “đao to búa lớn” nhưng trên thực tiễn có 1 vài nguyên lý cơ bản mà bạn cũng đều có thể áp dụng cho hầu hết các loại hình tản nhiệt để làm được được luồng không khí tối ưu, và do đó, cho khả năng làm mát cũng sẽ hữu hiệu hơn. Dưới này là một số điểm bạn phải phải lưu ý khi thiết kế, lắp đặt, và vận hành hệ thống tản nhiệt trong dàn PC tùy chỉnh của mình.

Chọn loại quạt tản nhiệt tốt nhất cho PC của bạn

Các quạt tản nhiệt tiêu chí (nằm trong cây máy tính của các máy tính để bàn) sẽ được đường kính nằm ở phía trong vòng 80mm, 120mm, 140mm, đến 200mm, và được thiết kế phù hợp với không gian của cây máy tính. Do đó, việc phác thảo phương pháp làm mát thích phù hợp với cây máy tính và các thành phần trong hệ thống trước khi mua loại quạt tản nhiệt thích hợp là một điều rất quan trọng.

Thực tế trên thị trường hiện nay, có một con số rất phong phú các model quạt làm mát với nhiều mẫu mã, kích thước và biến thể đến từ nhiều nhà cung cấp khác nhau. Nhưng quan trọng nhất là bạn sẽ cực kỳ luôn phải đảm nói rằng chúng có kích thước thích hợp để gắn vừa với vị trí của các vít trên cây máy tính của bạn, rõ rệt là như vậy, nhưng ngoài ra bạn cũng sẽ nên cân nhắc thêm 1 số nhân tố sau:

Lớn hay nhỏ: Nói chung những model quạt làm mát lớn hơn cũng có thể giúp lưu thông cùng một lượng không khí như những model nhỏ hơn nhưng lại với ít vòng xoay mỗi phút hơn. Vì các động cơ điện nhỏ trong cơ chế quạt không càng phải xoay quá nhanh, cho nên các model quạt lớn hơn sẽ cho khả năng vận hành êm hơn so với các quạt nhỏ hơn. Tóm lại, mấu chốt của vấn đề to hay nhỏ sẽ là quạt to hơn sẽ cho khả năng vận hành êm ả hơn, ít tiếng ồn hơn. Vì thế, nếu cây máy tính của bạn có đủ không gian thì tốt nhất nên chọn các dòng quạt tản nhiệt có kích cỡ lớn hơn một chút.

Nhanh hay chậm: Tốc độ của các sản phẩm quạt tản nhiệt sẽ được đánh giá ở số vòng xoay nhiều nhất mỗi phút (RPM). Vấn đề tại đây sẽ là nếu cánh quạt quay với tốc độ cao, dĩ nhiên luồng không khí mà nó lưu thông được cũng lớn hơn, đồng nghĩa với việc tiếng ồn được tạo nên cũng nhiều hơn và ngược lại, khi quạt quay chậm, khả năng lưu thông khí sẽ kém đi nhưng lại cho sự êm ái, yên tĩnh. Tuy nhiên, chỉ cần sử dụng một bo mạch chủ tương thích hoặc một bộ điều khiển quạt, bạn hoàn toàn cũng có thể điều chỉnh được tốc độ của quạt làm mát có được sự cân bằng hoàn hảo giữ khả năng tản nhiệt và độ ồn, vì thế điều đó sẽ là không vượt quá quan trọng.

• Kiểm soát vận tốc quạt máy tính

Luồng không khí và áp suất tĩnh: Quạt tản nhiệt hiện tại thường sử dụng 2 loại cánh quạt được thiết kế với hai kiểu mục tiêu sử dụng riêng biệt. Một loại được thiết kế để tối ưu cho luồng không khí lưu thông, và một loại được thiết kế cho áp suất tĩnh. Loại quạt được tối ưu hóa cho khả năng lưu thông không khí sẽ vận hành êm hơn và thích hợp hơn khi hoạt động ở không ít khu vực tránh bị có hạn về không gian, ví dụ như mặt trước của cây máy tính. Quạt áp suất tĩnh được thiết kế để kéo hoặc đẩy không khí với lực phụ, thường sẽ lý tưởng hơn khi được lắp đặt ở các vị trí có luồng khí lưu thông có hạn hơn, ví dụ như bộ tản nhiệt làm mát bằng nước hoặc bộ làm mát CPU lớn với nhiều cánh quạt. Từ đó có thể thấy rằng, một số thí nghiệm cơ bản về các dòng hình “áp suất tĩnh cao” này cho thấy lợi ích mà chúng mang lại trong các dòng hình làm mát bằng không khí tiêu chí vẫn là một dấu hỏi lớn.

Đèn LED và các tính năng thẩm mỹ khác: Một số model quạt tản nhiệt sử dụng chính nguồn điện được cung cấp cho động cơ quạt để làm sáng các đèn điện LED, hoặc một mảng RGB nhiều màu được gắn trên quạt để nâng lên tính thẩm mỹ. Các dải đèn này thực tiễn trông khá là đẹp mắt nhưng sẽ không làm thêm hoặc giảm năng suất làm mát của hệ thống. Vấn đề ở đây chỉ là ngân sách, nếu bạn có nhu cầu về thẩm mỹ mà ngân sách cho phép, đầu tư những bộ tản nhiệt có gắn đèn cũng là một cách hay để giúp dàn máy của bạn trông ngầu hơn, bớt đơn điệu hơn.

Nếu bạn không muốn hoặc không có thời gian mày mò nghiên cứu, chúng tôi khuyên bạn nên sử dụng những model quạt của hãng sản xuất Noctua. Các sản phẩm này còn có tỷ lệ tiếng ồn – năng suất hợp lý, mặc dù giá thành và thiết kế có thể hơi đuối hơn so với các mặt hàng tới từ những nhà cung cấp khác. Ngoài ra cũng có biết bao những model khác đáng chú ý, mọi thứ sẽ lệ thuộc vào ngân sách và nhu cầu thực tế của bạn.

Khái niệm cơ bản: Luồng khí mát được hút vào, luồng khí nóng bị đẩy ra

Khái niệm trung tâm trong quy trình làm mát không khí bên trong cây máy tính rất đơn giản. Khi các thành phần trong máy tính của bạn hoạt động, chúng sẽ tích tụ nhiệt. Sự quá nhiệt cũng có thể có thể làm giảm công suất và tệ hơn là làm hỏng các bộ phận phần cứng nếu như nó chưa được khống chế hiệu quả. Các quạt ở phía trước cây máy tính của bạn thường là quạt hút khí, nó có trọng trách hút luồng không khí kha khá mát mẻ ở bên ngoài để làm giảm độ nóng bên trong cây máy tính. Quạt ở phía đằng sau thường là quạt thông gió, có trọng trách đẩy luồng không khi vốn đã bị làm nóng lên bởi sự tỏa nhiệt của các thiết bị phần cứng ra không gian bên ngoài.

Điều này nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng công suất của của 1 hệ thống làm mát không khí sẽ chủ yếu dựa vào luồng không khí lạnh bên phía ngoài được hút vào cây máy tính hơn là đẩy không khí nóng bên trong ra ngoài. Vì độ nóng bên trong cây máy tính thường sẽ khá ấm, đây thực sự không phải là vấn đề, nhưng nếu bạn sử dụng PC trong một căn phòng cũng đã và đang rất nóng (như một nhà để xe không có máy lạnh vào mùa hè), bạn sẽ thấy hữu hiệu tản nhiệt của hệ thống bị suy yếu rõ rệt. Nếu có thể, hãy di chuyển bàn làm việc và máy tính của bạn đến 1 căn phòng mát hơn hoặc ở một địa điểm thoáng khí hơn.

• Các biện pháp làm mát máy tính trong ngày hè

Tránh đặt máy tính của bạn trực diện trên các bề mặt như sàn được trải thảm hoặc trong hộc chứa, nói chung là không gian hẹp, vì điều này sẽ góp phần ngăn chặn lượng không khí được hút và thải, gây ức chế và quá tải cho hệ thống làm mát. Tốt đặc biệt là hãy đặt cây máy tính trên bàn làm việc của bạn hoặc trên một cái ghế nhỏ nếu bạn không có sàn gỗ hoặc gạch. Một số bàn làm việc văn phòng sẽ kể cả một khoang lớn được thiết kế để “ẩn” PC, đừng sử dụng chúng. Như đã nói, các ngăn tủ này sẽ có hạn luồng không khí sẵn có cho quạt tản nhiệt của bạn, khiến cho chúng hoạt động kém hiệu quả hơn.

Đó là mọi thứ những điều cơ bản về cơ chế hoạt động của hệ thống quạt tản nhiệt. Được rồi, lúc này hãy nói đến địa thế đặt quạt tản nhiệt của bạn để tạo ra luồng không khí lưu thông tối ưu.

Lên kế hoạch cho luồng khí lưu thông

Trước khi bắt đầu, bạn nên nhìn qua các quạt tản nhiệt có sẵn của mình và quyết định xem cách hiệu quả nhất để lên kế hoạch cho luồng không khí lưu thông như làm sao là hợp lý.

Luồng khí nên được lưu thông từ xưa về sau và từ dưới lên trên

Khi lắp đặt các quạt tản nhiệt cho cây máy tính, luồng không khí sẽ chảy từ phía thoáng đãng sang phía có lưới tản nhiệt bảo vệ, như vậy:

M ặt mở của quạt phải hướng ra phía ngoài của cây máy tính cho loại hình quạt hút ở phía đằng trước hoặc phía dưới, và nó phải hướng vào bên trong cây máy tính cho mô hình hút khí phía đằng sau hoặc phía trên.

Hầu hết các cây máy tính sẽ được thiết kế với một luồng không khí định hướng nhất định – thường là khoảng trước ra sau và từ dưới lên trên. Điều đó có tức là bạn nên lắp quạt hút vào mặt trước của cây hoặc lâu lâu ở phía dưới (nếu bạn có thiết lập nhiều quạt hoặc khung gắn quạt phía trước đã biết thành chặn).

Quạt thoát khí sẽ nằm ở phía đằng sau hoặc phía trên. Không nên gắn quạt thoát khí ở đáy cây máy tính bởi vì khi lượng không khí nóng tăng lên, một quạt xả đáy sẽ làm việc theo kiểu chống lại các nguyên lý vật lý bằng cách trục xuất không khí hơi mát hơn một ít thay vì không khí ấm. Hướng của hút-xả khí nên đi từ xưa đến sau từ trên xuống dưới. Còn quạt gắn bên hông có thể hút hoặc xả, tùy thuộc vào thiết lập cụ thể của bạn.

Quy hoạch sơ đồ tuyến cáp và có hạn các vật cản

Nói chung, tốt đặc biệt là nên có càng ít chướng ngại vật giữa các quạt hút ở mặt trước và quạt thông gió ở phía sau và ở trên cây máy tính càng tốt, điều này là không phải bàn. Nó giúp tạo nên luồng không khí lưu thông nhanh hơn và hiệu quả hơn, qua đó giúp làm mát các thành phần phần cứng của bạn hiệu quả hơn. Thêm nữa, hãy cố gắng gắn kết tất cả những cơ quan có kích thước dài, phẳng như ổ đĩa CD, ổ cứng và GPU theo hướng ngang, này là kiểu cấu hình mặc định trên đa số các cây máy tính, cho khả năng tản nhiệt tốt hơn.

Và một thí dụ không lấy gì make up đẽ cho lắm, các cây máy tính nguyên bản thường sẽ không cung cấp nhiều tùy chọn để bạn giấu bớt cáp không sử dụng đến cho thoáng, nhưng bạn vẫn nên gắng gượng giấu chúng đi càng nhiều càng tốt. Để tráng làm kẹt cánh quạt dẫn đến chập cháy và cũng chính là để luồng không khí được lưu thông tốt hơn.

Hầu hết các cây máy tính sẽ cho dù là nhiều điểm kết nối với quạt tản nhiệt, đôi khi số cáp kết nối còn nhiều hơn số quạt cũng có thể có thể được sử dụng. Nếu có các lỗ thông hơi, hãy sử dụng chúng. Có vẻ như các lỗ này được tạo ra để giúp có thêm không khí nóng thoát ra, nhưng đó chỉ là một nơi để bụi có thể xâm nhập vào hệ thống của bạn. Sẽ hiệu quả hơn khi truyền không khí thông qua một quạt hút thay thế. Tương tự như vậy, hãy sử dụng mọi thứ các miếng đệm đi cùng với cây máy tính của bạn để che chắn cho những khe PCIe không được sử dụng đến, cũng giống các khoang 5.25″ và các vị trí trống khác.

Xác định những địa thế cũng có thể có thể bị quá nhiệt

CPU của bạn có hệ thống tản nhiệt và quạt riêng theo mặc định từ nhà sản xuất, đó là quạt duy nhất được gắn trực diện vào thành phần bo mạch chủ. Quạt này sẽ đẩy nhiệt trực tiếp từ CPU vào “làn đường lưu thông” của dòng khí chính trong cây máy tính. Lý tưởng nhất là bạn nên đặt một quạt thông gió ở gần CPU nhất cũng có thể có thể để nhanh chóng trục xuất không khí nóng này ra khỏi không gian hệ thống. Một quạt gắn bên (trục xuất hoặc hướng không khí theo hướng vuông góc với bo mạch chủ) cũng có thể hữu ích ở đây, nhưng vẫn không phải tất cả những cây máy tính đều hỗ trợ điều này.

Nếu bạn có 1 bộ làm mát CPU lớn, nó có thể có một hoặc nhiều quạt của riêng mình. Cố gắng chỉ định hướng luồng khí ra của những chiếc quạt này để thích hợp với luồng của một trong những quạt xả của cây, qua đó đẩy nhiệt trực tiếp từ CPU ra bên ngoài vỏ máy. Hầu hết các bộ làm mát CPU đều có thể được gắn vào bất kỳ hướng nào để giúp tối ưu hóa không gian máy. Hãy nhớ, quạt tản nhiệt sẽ hướng cho không khí ở phía bên mở và trục xuất không khí trên mặt lưới tản nhiệt.

Cân bằng áp suất không khí

Hãy thử tưởng tượng một chiếc CPU máy tính như 1 hộp kín, và không khí đi vào hoặc ra khỏi mỗi vị trí quạt là như nhau (tất nhiên là trên thực tiễn sẽ không có cây máy tính nào được thiết kế hoàn toàn khép kín, và luồng không khí nói chung là cũng không cân bằng, nhưng chúng ta đang nói chung ở đây). Giả sử mọi thứ các quạt đều có cùng kích cỡ và tốc độ, thì bạn có một trong ba chọn lựa cho áp suất không khí bên trong vỏ máy:

• Áp suất không khí dương (positive air pressure): Là khi có nhiều quạt đang cùng hút không khí vào trong cây máy tính hơn là thổi không khí ra.
• Áp suất không khí âm (negative air pressure): Là khi có nhiều quạt đang cùng đẩy không khí rời khỏi cây máy tính hơn là hút không khí vào, gây nên một hiệu ứng chân không nhẹ.
• Áp suất không khí cân bằng: Là khi có cùng con số quạt thổi không khí vào và ra, tạo ra áp suất không khí bên trong và bên ngoài cây máy tính là tương đương nhau.

Bởi vì cách thức các thành phần bên trong được lắp đặt sẽ tạo ra các khối trong luồng không khí lưu thông, nên không ít chúng ta sẽ chẳng thể đạt được áp suất không khí thực thụ thăng bằng trong một cây CPU. Bạn muốn có tối thiểu một quạt hút và một quạt xả. Nhưng giả sử số lượng giữa quạt xả và hút không cân bằng, thì áp suất không khí dương hay áp suất không khí âm là tốt hơn?

Cả hai trường hợp đều mang lại những lợi thế nhất định. Áp suất không khí âm sẽ tạo nên một môi trường mát hơn một chút (ít nhất là về mặt lý thuyết), vì chúng ta đang có nhiều quạt đang hoạt động để trục xuất không khí nóng hơn. Nhưng như đã nói, yếu điểm là hiện tượng chân không nhẹ được tạo nên bên trong cây máy tính sẽ được khuynh hướng hút không khí từ tất cả các khu vực chưa được che chắn, đơn cử như các lỗ thông hơi, khe PCIe không sử dụng, hay thậm chí các đường nối kim loại trên vỏ máy. Áp suất không khí dương cũng sẽ không giúp làm mát hơn quá nhiều, nhưng sẽ có hạn được bụi đột nhập vào khoang máy bởi các lỗ thoát khí và đường nối sẽ là nơi thải ra không khí thay vì hút vào.

Các ý kiến về vấn áp lực dương và âm đôi khi cũng bị lẫn lộn với nhau. Hầu hết mọi người thường chọn bố trí cận cân bằng hơn, nghiêng nhẹ về phía áp suất không khí âm (để làm mát tốt hơn theo lý thuyết) hoặc áp suất không khí dương (để ít tích tụ bụi hơn), và chúng ta cũng có thể có thể thăng bằng được giữa hai nhân tố đây là tốt nhất. Trong thực tế, cây máy tính là một môi trường kín mà sự khác biệt với bên phía ngoài có lẽ là không đáng kể. Nếu bạn thấy có quá độ bụi tích tụ, hãy di chuyển một trong số quạt xả của bạn đến địa thế hút. Nếu bạn thấy lo ngại về vấn đề nhiệt độ, hãy đều đặn kiểm tra nhiệt CPU và GPU bằng các ứng dụng quản lý và thử sử dụng một số cấu hình khác nhau.

Bụi: Kẻ sát nhân âm thầm

Ngay cả các cây máy tính được thiết kế và lắp đặt cẩn thận nhất hay khép kín nhất vẫn sẽ cũng có thể bị tích tụ bụi từ môi trường xung quanh, và nếu bạn sống trong 1 môi trường đặc biệt khô ráo, hoặc bạn hút thuốc, hoặc có vật nuôi… bạn sẽ càng luôn phải thận trọng hơn. Hãy kiểm tra máy tính của bạn đều đặn và lau chùi nếu thấy có bụi tích tụ. Nhiều bụi hơn có nghĩa là khả năng làm mát sẽ kém hữu hiệu hơn, đó là còn chưa kể đến việc mất thẩm mỹ, hay tệ hơn là gây hại cho chính sức khỏe của bạn.

Hãy lau dọn tổng thể cho hệ thống máy tính của bạn sau mỗi sáu tháng hoặc lâu hơn, hoặc đều đặn hơn nếu bạn sống trong 1 khu vực đặc biệt nhiều bụi. Mở máy tính của bạn ra, kiểm tra từng ngóc ngách rồi sử dụng rẻ lau hay máy thổi khí nén để dọn dẹp bụi theo tình hình cụ thể. Ngoài ra, bạn cũng nên lau chùi sạch sẽ các cánh quạt tản nhiệt.

Để chống lại bụi, hãy gắn thêm 1 số bộ lọc bụi ở vị trí các quạt hút của bạn. Hãy làm sạch chúng bằng nước và sau đó sấy khô tận gốc sau mỗi vài ba tháng để giữ cho bụi không lọt vào trong cây máy tính của bạn (một lần nữa, áp suất không khí dương cũng cũng đều có thể giúp ích trong tình huống này). Hầu hết các cây máy được bán cho những công ty chuyên build máy đều có bộ lọc bụi, nhưng nếu bạn phải nhiều hơn, bạn cũng có thể có thể mua thêm các bộ lọc bụi theo kích thước quạt.

• 8 điều tối kỵ khi vệ sinh máy tính

Bạn đã bao giờ nghĩ về việc sử dụng tản nhiệt chất lỏng chưa?

Nếu bạn phân vân về việc có nên đầu tư hẳn một hệ thống làm mát bằng chất lỏng để tản nhiệt trực tiếp từ CPU hoặc GPU của mình, sẽ có những nhân tố sau bạn phải phải xem xét.

Hệ thống làm mát bằng chất lỏng sử dụng một bơm, bộ tản nhiệt và quạt tản nhiệt. Chiếc bơm sẽ có kết nối với cơ quan tản nhiệt thông qua các ống dẫn nước hoặc chất làm mát. Các chất này sẽ chạy tuần hoàn từ bơm tới phần tản nhiệt và ngược lại. Điểm khác biệt của công nghệ làm mát đây là việc cho phép người dùng hạ nhiệt một số linh kiện nhất định của máy tính nhiều hơn. Hệ thống khi hoạt động cũng gây ra ít tiếng động và chiếm ít diện tích trong máy. Tuy nhiên, kinh phí lắp đặt rất cao sẽ là điều lớn nhất mà bạn phải lưu ý. Hơn nữa, để trang bị cho máy tính, người sử dụng cũng phải có kế hoạch chi tiết. CPU của máy cần có các khe cắm thích hợp với kích cỡ của hệ thống làm mát, trong đó có kích cỡ các ống, bơm, bình chứa, bộ tản nhiệt, quạt tản nhiệt…

Suy cho cùng thì sự lựa chọn vẫn sẽ lệ thuộc vào nhu cầu thực tế của bạn. Nếu là một người sử dụng máy tính thông thường, hàng ngày chỉ làm việc với những tác vụ nhẹ dịu thì làm mát bằng gió chính là chọn lựa dành dụm và hiệu quả. Trái lại, nếu bạn là một game thủ hay những nhà phát triển chuyên sâu, yêu cầu nhiều thao tác phức tạp trên PC, hệ thống làm mát bằng chất lỏng sẽ là phương án tối ưu nhất.

Chúc các bạn xây dựng được nghĩ mình một hệ thống máy tính ưng ý nhất!

Xem thêm:

• Tản nhiệt CPU là gì và nó hoạt động như thế nào?
• 5 cách hạ nhiệt, làm mát, tản nhiệt laptop đơn giản, hữu hiệu
• Top đế tản nhiệt tốt cho laptop
• Bạn đã sử dụng keo tản nhiệt đúng cách?

Sưu Tầm: Internet – Kênh Tin: TopVn

DỊCH VỤ NẠP MỰC MÁY IN TẬN NƠI HCM

19OO636343

---

Bài Viết Liên Quan

---

DỊCH VỤ NẠP MỰC MÁY IN TẬN NƠI HCM

19OO636343

Bài Viết Khác